بحث فیلترینگ هوشمند در نیمه دوم سال ۹۳ بعد از اولتیماتوم کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای مسدودسازی چند شبکه اجتماعی تلفن همراه از سوی شبکه زیرساخت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شد.
محمدعلی اسفنانی، عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه فضای مجازی: «نتیجه‌ی عملکرد فیلترینگ هوشمند به صورت گزارشی از سوی کارگروه اعلام می‌شود و نه از سوی اشخاص. از سوی دیگر تصور می‌شود فیلترینگ هوشمند تجربه‌ی خوبی است که می‌توان با توسعه و تجهیز آن، یک مجموعه قوی از پالایش هوشمند را هدایت کرد تا مردم بتوانند به راحتی از فضای مناسبی که شبکه‌های مجازی در اختیار آنها قرار می‌دهد، استفاده کنند.
علی توسلی، قائم مقام کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران (نصر):
وزارتخانه راه درستی را در پیش گرفته است و با فیلترینگ هوشمند و دسترسی‌های نظارتی و کنترلی نامحسوس، نمی‌خواهد سایت‌ها و شبکه‌ها را ببندد و باید دانست که کار فیلترینگ هوشمند، سرورهای بسیار قدرتمند و سوئیچ‌های خاص می‌خواهد و از آنجایی که کشور در دوره تحریم قرار داشت، برای تأمین تجهیزات این کار دچار مشکل بود تا جایی که ما می‌دانیم وزارتخانه پیشرفت خوبی در این زمینه به دست آورده است.
«سامانه فیلترینگ هوشمند طراحی شده از سوی وزارت ارتباطات تاکنون نتوانسته است انتظارات مردم و مقامات قضایی را برآورده کند و با وجود تبلیغات وسیع وزارت ارتباطات درباره فیلترینگ هوشمند عملاً اقدام‌های آنها تاکنون نتیجه قابل قبولی نداشته است.» مطلب فوق را به تازگی عبدالصمد خرم آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در گفتوگو با یکی از رسانه‌ها بیان کرده است. این خبر بازتاب‌های بسیاری داشت تا آنجا که وقتی وزیر برای همایش رایانه ابری در جمع خبرنگاران قرار گرفت سؤال اصلی که از وی پرسیده شد، در خصوص این اظهار نظر بود، که واعظی در پاسخ این گونه پاسخ داد:
«شاید در این حوزه اطلاعات غلطی به ایشان (عبدالصمد خرم آبادی) منتقل شده باشد اما در هر صورت مرجعی که باید این مسأله را بررسی کند آنجا نیست»
در همین راستا روزنامه ایران به سراغ نمایندگان مجلس و فعالان حوزه اینترنت رفت تا نظر آنها را درباره روند فیلترینگ هوشمند جویا شود.
فیلترینگ هوشمند یک تجربه موفق
«تصمیم‌گیری درباره اینکه فیلترینگ هوشمند باید انجام شود یا نشود بر عهده کارگروه است و باید دید مجموعه کارگروه در این زمینه چه تصمیمی می‌گیرد».
محمدعلی اسفنانی، عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه فضای مجازی با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید:
«نتیجه عملکرد فیلترینگ هوشمند به صورت گزارشی از سوی کارگروه اعلام می‌شود و نه از سوی اشخاص. از سوی دیگر تصور می‌شود فیلترینگ هوشمند تجربه خوبی است که می‌توان با توسعه و تجهیز آن، یک مجموعه قوی از پالایش هوشمند را هدایت کرد تا مردم بتوانند براحتی از فضای مناسبی که شبکه‌های مجازی در اختیار آنها قرار می‌دهد، استفاده کنند.»
نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه فیلترینگ هوشمند شبکه‌های مجازی در پالایش شبکه‌های مورد آزمایش همچون اینستاگرام بسیار موفق عمل کرده است، می‌افزاید: «فضای تلفن همراه به گونه‌ای است که همواره در حال پیشرفت است و همیشه ضد حرکت‌هایی است که از سوی حکومت دیده می‌شود.»
نماینده مردم فریدن، فریدونشهر و چادگان در مجلس معتقد است نمی‌توان گفت فیلترینگ هوشمند موفق یا ناموفق بوده است، چرا که ضریب اطمینان فیلترینگ هوشمند ۸۵ درصد است و از ابتدای کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که تا ۱۵ درصد امکان بروز خطا وجود دارد. وی می‌افزاید:
«از سوی دیگر هم باید این مسأله را در نظر گرفت که فیلترینگ هوشمند در فضاهایی اجرا می‌شود که هر آن امکان تغییر وجود دارد و با یک کاراکتر می‌شود کارکرد آن را تغییر داد و به سمت و سوی دیگر برد. بنابراین، اینکه عده‌ای می‌گویند فیلترینگ هوشمند در کل ناموفق بوده است، غیرمنصفانه است چرا که در بحث فیلترینگ هوشمند کارهای زیاد و هزینه سنگینی انجام شده است و اگر فیلترینگ هوشمند در کل ناکارآمد بوده است آن را باید کارشناسان فنی اعلام کنند.»
اسفنانی با بیان اینکه استفاده افراد از فیلترشکن‌ها از دیگر معضلات جامعه است، به «ایران» می‌گوید:
«بحث فیلترینگ هوشمند در بسیاری از کشورها انجام می‌شود. فکت محیط‌های مجازی به گونه‌ای است که امکان ایجاد پالایشی با ضریب اطمینان صددرصدی امر مشکلی است مگر اینکه کل فضا بسته شود و وقتی کل فضا بسته می‌شود باز هم افراد با استفاده از فیلترشکن به سایت‌ها دسترسی پیدا می‌کنند. کاری که عملاً با فیلتر کردن فیس‌بوک صورت گرفت و اکنون افراد زیادی با استفاده از فیلترشکن از این سایت استفاده می‌کنند.»
بهترین کار فیلترینگ هوشمند
به گفته کارشناسان حاضر در نشست تخصصی «مدیریت فیلترینگ شبکه های اجتماعی موبایل» که در پژوهشکده هنر و رسانه برگزار شد، فیلترینگ هوشمند مانع افزایش سریع فسادهای اخلاقی، کلاهبرداری‌های کلان اینترنتی، گسترش اطلاعات غلط و نادرست، جلوگیری از ضربه‌های اقتصادی به سازمان‌ها و … می‌شود. در بحث فیلترینگ هوشمند باید گفت اکنون کشورهای استرالیا، هند، قزاقستان، کره جنوبی، ترکیه، ایالات متحده عربی و … در حال پالایش فضای مجازی کشور خود هستند.
طبق اعلام گزارش پلیس فتا، برخی از شبکه‌ها تا ۳۰ درصد محتوای مجرمانه دارند و در برخی از شبکه‌ها ۸ تا ۹ درصد فساد اخلاقی دیده می‌شود، از این رو تنها پالایش فضای مجازی امری معقول است که در تمام دنیا از طریق فیلترینگ هوشمند انجام می‌شود. از آنجایی که در فضاهای مجازی مباحث علمی نیز بررسی می‌شود و فیلترینگ مانعی برای این نوع مباحث است از این رو به جای فیلتر کردن تمام آدرس می‌توان بخشی از آن را مسدود کرد؛ در حقیقت این نوع فیلترینگ با توجه به محتوا صورت می‌گیرد و بهترین راه است. در همین راستا، علی توسلی، قائم مقام کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران (نصر) نیز معتقد است در تمام دنیا فیلترینگ هوشمند صورت می‌گیرد و فیلترینگی که در حال حاضر در دنیا و ایران انجام می‌شود بسیار پیچیده و پرهزینه است.
قائم مقام کمیسیون اینترنت سازمان نصر با اشاره به اینکه اگر عده‌ای به جای اجرای فیلترینگ هوشمند به دنبال مسدودسازی کل سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی هستند باید بدانند این کار تنها پاک کردن صورت مسأله است، توسلی می‌افزاید: این عده باید بدانند مسدود کردن سایت‌ها راه حل درست و منطقی نیست، چرا که افراد برای دسترسی به آن سایت‌ها از وی پی ان و دیگر فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند. عملاً سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مسدود شده در دسترس افراد قرار می‌گیرد ولی کاری که آنها می‌خواهند در عمل انجام نمی‌شود.
توسلی با بیان اینکه اگر کسی فکر می‌کند بجز فیلترینگ هوشمند راه دیگری وجود دارد، بهتر است آن راه را نشان دهد، در ادامه می‌گوید:
ما به تکنیک این مسأله کاری نداریم ولی منطق می‌گوید باید دسترسی مردم به سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی که می‌خواهند، با نظارت و کنترل باز باشد و این نظارت و کنترل باید نامحسوس و مطابق خواسته تمام طبقات و خواسته‌های جامعه صورت بگیرد. بنابراین راهی بجز فیلترینگ هوشمند وجود ندارد.
این فعال حوزه اینترنت در ادامه می‌گوید:
از نظر ما وزارتخانه راه درستی را در پیش گرفته است و با فیلترینگ هوشمند و دسترسی‌های نظارتی و کنترلی نامحسوس، نمی‌خواهد سایت‌ها و شبکه‌ها را ببندد و باید دانست که کار فیلترینگ هوشمند، سرورهای بسیار قدرتمند و سوئیچ‌های خاص می‌خواهد و از آنجایی که کشور در دوره تحریم قرار داشت، برای تأمین تجهیزات این کار دچار مشکل بود تاجایی که ما می‌دانیم وزارتخانه پیشرفت خوبی در این زمینه به دست آورده و باید به وزارت ارتباطات بیشتر زمان داد تا کسانی که این کار را دنبال می‌کنند بتوانند به نتایج مطلوب نظارتی دست یابند.
بحث فیلترینگ هوشمند در نیمه دوم سال ۹۳ بعد از اولتیماتوم کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای مسدودسازی چند شبکه اجتماعی تلفن همراه از سوی شبکه زیرساخت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شد. در دی ماه سال ۹۳ فیلترینگ هوشمند روی شبکه اجتماعی اینستاگرام با کمک ۱۱ دانشگاه، پژوهشگاه و شرکت دانش بنیان عملی شد و تاکنون با ۱۵ تا ۲۰ درصد خطا در حال انجام است.
گفتنی است از آنجا که در اظهارنظر عبدالصمد خرم‌آبادی دقیقاً اشاره مستقیم به عملکرد ضعیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص اجرای فیلترینگ هوشمند شده بود روزنامه ایران به دنبال آن بود تا جوابی از سوی این وزارتخانه دریافت کند اما متأسفانه با پیگیری‌های مکرر، این وزارتخانه حاضر به پاسخگویی نشد.
