ویتامین‌ها ترکیباتی هستند که در بدن یا ساخته نمی‌شوند یا اینکه به مقدار کمی ساخته می‌شوند. وجود این ترکیبات به مقدار مشخص در رژیم غذایی برای رشد طبیعی و تداوم سلامتی لازم است. اگر دریافت ویتامین‌ها از راه غذا پایین‌تر از سطح نیاز بدن باشد، عوارض کمبود آن ظاهر می‌گردد. علائم کمبود ویتامین در بدن که به ۲ دسته‌ی محلول در آب و محلول در چربی تقسیم می‌شوند، گاهی خفیف و در برخی موارد جبران‌ناپذیر هست و با یک آزمایش خون می‌توان از میزان این ویتامین‌ها در بدن آگاه شد. مصرف خودسرانه مکمل بدون مشورت با پزشک می‌تواند عوارض بسیار بدی برای بدن داشته باشد.
۷ مورد از علائم کمبود ویتامین در بدن انسان
دردهای عضلانی
درد مفاصل می‌تواند از علائم کمبود ویتامین باشد. ویتامین‌هایی مانند A ،C ،D با جنبه‌های متعدد سلامت مفاصل ارتباط دارند و کمبود آنها باعث ایجاد و تشدید دردهای عضلانی و استخوانی می‌شود. در این که منبع اصلی تولید ویتامین D نور خورشید است شکی نیست، اما به دلیل مضرات اشعه ماورای بنفش از جمله بالارفتن خطر سرطان پوست، امروزه اکثر افراد از تماس مستقیم با نور آفتاب اجتناب می‌کنند در نتیجه امکان تامین ویتامین D از این طریق به حداقل می‌رسد. به این ترتیب راهی به جز تامین ویتامین D از طریق تغذیه و دارو با هدف درمان کمبود این ویتامین وجود ندارد. علیرغم شیوع بالای کمبود ویتامین D، چون نشانه‌های کمبود این ویتامین خیلی واضح نیستند، تشخیص آن می‌تواند دشوار باشد.
ویتامین D محلول در چربی است، در نتیجه هر چه چربی بدنی بیشتری داشته باشید، این ویتامین به‌اصطلاح بیشتر در بدن‌تان رقیق می‌شود. نور خورشید از جمله منابع اصلی تامین ویتامین D است. قرار گرفتن روزانه ۱۵ تا ۱۲۰ دقیقه در برابر نور مستقیم آفتاب (بسته به رنگ پوست، عرض جغرافیایی، سطحی که در معرض نور قرار می گیرد و شدت تابش خورشید) می‌تواند ۵۰۰ میکروگرم ویتامین D یا بیشتر برای بدن تامین کند. ماهی تن و ماهی سالمون نیز از منابع مفید ویتامین D هستند و سطح ویتامین D موجود در آنها به مراتب بیشتر از ماهی ساردین است.
به‌خواب رفتن پاها
اگر مدام دست و پایتان خواب می‌رود یا اینکه در قسمت‌های انتهایی بدن (انگشتان دست و پا) احساس سوزش و گزگز دارید و یا نمی‌توانید تعادل خود را موقع راه رفتن کنترل کنید، احتمالا مضطرب یا افسرده شده‌اید، اما اگر روحیه‌تان خوب است و مشکل خاصی ندارید، احتمالا دچار کمبود اسیدفولیک و ویتامین‌های B6 و B12 شده‌اید. چون ویتامین B12 برای سلامت و عملکرد مغز و دستگاه عصبی ضروری است.
اگر سطح این ویتامین کم شود، مغز به دشواری می‌تواند با اعصاب بدن ارتباط برقرار کند و به همین دلیل به بی‌حسی و مشکلات تعادل دچار خواهید شد. برای جذب هرچه بیشتر این ویتامین‌ها سبزیجاتی مانند چغندر، مارچوبه و اسفناج مصرف کنید. علاوه بر این‌ها می‌توانید از تخم مرغ نیز برای افزایش این ویتامین‌ها استفاده کنید.
اختلال در دید شب
تاریکی دید در شب از علائم کمبود ویتامین A است و حتما می‌دانید که هویج برای تقویت قوه بینایی مفید است. این سبزی نارنجی و پرطرفدار سرشار از بتاکاروتن است که پیش‌ساز ویتامین A محسوب می‌شود و در تقویت قوه بینایی نقش مهمی دارد. شب‌کوری یک اختلال بینایی می‌باشد، طوری که دید در تاریکی یا شب، به صورت غیرعادی مختل می‌شود.
تنها دید ضعیف در شب مشکل افراد مبتلا به شب‌کوری نیست، بلکه هنگامی که از یک محیط روشن به یک محیط کم‌نورتر می‌روند، برای تطابق دید، نیاز به زمان طولانی‌تری نسبت به افراد معمولی دارند. اختلال در دید شب ناشی از کمبود ویتامین A، می‌تواند به وسیله دوز درمانی ویتامین A بهبود یابد. ویتامین A برای درمان شب‌کوری و خیلی از اختلالات چشمی سودمند می‌باشد. سیب زمینی، اسفناج پخته، کدو تنبل، هویج، طالبی، فلفل قرمز، انبه، لوبیای چشم بلبلی، زردآلو و کلم بروکلی پخته از جمله منابع ویتامین A هستند.
عکس‌العمل‌های کند
از علائم کمبود ویتامین E، ضعف و سستی عضلات، مشکلات چشمی و بینایی و مشکلات تعادلی است که در بلندمدت می‌تواند به کبد و کلیه‌ها هم آسیب برساند. اگر در گرفتن توپ و همچنین در ترمز نکردن به هنگام رانندگی (نشانه عدم تعادل و کنترل است) سریع نباشید، به احتمال زیاد بدن شما با کمبود ویتامین E مواجه است. ویتامین E برای سلامت دستگاه عصبی مفید است و مثل ویتامین B12 به برقراری ارتباط بین مغز و اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضلات و عکس‌العمل‌ها کمک می‌کند. کمبود ویتامین E موجب دشوارتر شدن برقراری این ارتباط می‌شود. جو یکی از منابع غنی ویتامین است. مغزها، دانه‌ها، آووکادو، تخم‌مرغ و گوشت اندام نیز سرشار از ویتامین E هستند.
کندی در بهبود زخم‌ها
خشکی و شکنندگی زخم‌های بهبود یافته قبلی از علائم کمبود ویتامین است که کمبود دریافت آن باعث تاخیر روند بهبودی می‌گردد. ۱۰۰۰ میلی‌گرم مکمل ویتامین C در روز باعث کاهش ۴۰ درصدی زمان بهبودی زخم می‌گردد و استفاده از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز ویتامین C باعث کاهش ۵۰ درصدی زمان بهبودی زخم می‌گردد. ویتامین C بر سیستم ایمنی تاثیرگذار بوده و باعث افزایش عملکرد سیستم ایمنی می‌گردد.
سلول‌های پوستی و سایر سلول‌هایی که پس از ایجاد جراحت باید خودشان را به منظور شروع فرآیند التیام بازسازی کنند، به ویتامین C و همچنینن ویتامین A و زینک (روی) نیاز دارند که خاصیت ضد میکروبی آن هم بر سرعت بهبودی تاثیرگذار بوده و در جمع‌آوری رادیکال‌های آزاد تاثیر فراوانی دارد، بنابراین در مراحل اولیه بهبود زخم در جراحات ناشی از سوختگی بسیار موثر خواهد بود. مصرف مرکبات مثل گریپ‌فروت و انواع لیموها و نیز سبزیجات دارای برگ سبز مثل اسفناج، آراگولا و کلم‌برگ را در رژیم غذایی باعث تسریع روند بهبود زخم‌ها می‌شود.
احساس اضطراب و افسردگی
ویتامین‌های گروه B از جمله ریزمغذی‌هایی هستند که می‌توانند در خلق‌و‌خو و کسب انرژی افراد تاثیر مثبت و مستقیم داشته و رضایت خاطر، نشاط زندگی و قدرت مبارزه با مشکلات را در انسان افزایش دهند. محققان به این نتیجه رسیدند که برای پیشگیری از بروز علائم افسردگی در بین افراد سالمند لازم است که با مصرف مکمل ویتامین B1 از کمبود آن جلوگیری کرد. در واقع این نخستین بار نیست که اهمیت ویتامین B روی سلامت افراد به خصوص افراد سالمند مورد بررسی و تایید قرار می‌گیرد.
در سال ۲۰۱۱ نیز نتایج بررسی محققان نشان داد میزان ویتامین B1 و B6 بی‌ارتباط با مرگ و میر افراد بالای ۶۵ سال نیست. کمبود این ویتامین به ندرت اتفاق می‌افتد، اما در افراد الکلی، مبتلایان به بیماری کرون یا بی‌اشتهایی ممکن است بروز کند. علائم کمبود ویتامین شامل کاهش حافظه، آشفتگی‌های روحی، افسردگی و اضطراب است. به عنوان منابع غذایی می‌توان مخمر آبجو، پنیر، بادام زمینی، کنجد، برنج قهوه‌ای، آرد سبوس‌دار، جوانه گندم و نان سبوس‌دار، جو و حبوبات (به ویژه نخود) را اسم برد.
بوی بد دهان
گلیکوژن، ماده کربوهیدراتی ذخیره‌ای موجود در کبد و عضلات می‌باشد و نیاسین یا ویتامین B3 در سنتز آن نقش دارد. بوی بد دهان ممکن است از علائم کمبود ویتامین B3 ناشی شود، به ویژه اگر خوب مسواک می‌زنید و نخ دندان استفاده می‌کنید و به‌طور کلی در رعایت بهداشت دهان و دندان کوشا هستید. کمبود ویتامین B3 به ضعیف شدن عملکرد کبد می‌انجامد. کبد روی عملکرد صحیح معده و روده‌ها تاثیر می‌گذارد و به همین دلیل اختلال در عملکرد آن به مشکلات گوارشی و در نهایت بوی بد دهان منجر خواهد شد. این کمبود در افراد الکلی موجب کاهش سطح انرژی می‌شود. بهترین منابع ویتامین B3 غذاهایی است که غنی از پروتئین باشد مانند: مصرف احشا خوراکی، ماهی‌های چرب، دانه‌ی آفتابگردان و سبزیجاتی از قبیل چغندر.