جوانسازی سلولها بخش دیگری از تلاش دانشمندان برای مقابله با پیری و جلوگیری از افزایش سن است که بر روی بهبود عملکرد و سلامت واحدهای ساختاری بدن تمرکز دارد.
بسیاری از افراد تصور میکنند که هدف اصلی مطالعات پژوهشگران برای افزایش طول عمر، به تعویق انداختن مرگ و افزایش تعداد سالهای عمر انسان است، اما بخش قابل توجهی از این تحقیقات بر روی بهبود کیفیت زندگی و سالم نگهداشتن سلولهای بدن پس از وارد شدن شخص به سنین پیری تمرکز دارد. به طور کلی تعداد زیادی از صاحبنظران معتقدند که بیشتر کردن طول عمر در حالی که فرد سالهای آخر زندگیاش را در ناتوانی و درد و رنج سپری کند، بیفایده است و تلاشها برای جوانسازی سلول های بدن بر اساس این طرز فکر انجام میشوند.
مطالعات دانشمندان برای مقابله با پیری
بسیاری از متخصصان این رشته از علوم زیستی تمرکز مطالعات خود را بر روی سلولهای پیر داخل بدن که دیگر توانایی تکثیر ندارند و باعث ایجاد بسیار از مشکلات مربوط به سالخوردگی میشوند، قرار دادهاند. این نوع واحدهای ساختاری بهطور کلی توسط سیستم ایمنی از بدن انسان خارج میشوند، اما با افزایش سن افراد، توانایی سیستم دفاعی برای خلاصی از آنها ضعیفتر میشود.
از طرف دیگر نوع خاصی از داروها به نام سنولیک (Senolytic) طراحی شدهاند که پس از مصرف، به سیستم ایمنی بدن برای خارج کردن سلولهای سالخورده کمک میکنند؛ آزمایش این داروها بر روی حیوانات هم نتیجهبخش بوده و از توانایی این روش برای افزایش سطح سلامتی در سنین پیری خبر میدهند.
تحقیق انجامشده برای جوانسازی سلول ها
با این حال پژوهش جدید بر روی جوانسازی سلولها که توسط محققان دانشگاه اکستر (Universities of Exeter) در انگلستان انجام شده، به مسئله از دید دیگری نگاه کرده و به جای پیدا کردن راهی برای خارج کردن واحدهای ساختاری پیر، روشی برای دوباره جوان کردن آنها پیدا کرده است.
لورنا هریس (Lorna Harries) محقق اصلی این تیم پژوهش در مصاحبهای گفته است که دستاورد همکاران او جزو اولین قدمها برای تضمین سلامتی افراد در تمام طول زندگی بوده و روش استفاده از مواد شیمیایی برای راهاندازی دوباره ژنهایی که با افزایش سن به نوعی خاموش میشوند، پتانسیل بالایی برای جوانسازی سلولها در بدن و بازگرداندن کارایی بافتها پس از پیر شدن، دارد.
ماده اصلی مورد استفاده در تحقیقات انجام شده برای جوانسازی سلولها رزوراترول آنالوگ (resveratrol analog) نام دارد که به صورت طبیعی در شکلات تلخ، زغالاخته و برخی خوراکیهای دیگر یافت میشود و فواید آن برای سلامتی در دهههای گذشته، توجه زیادی را در جامعه علمی به خود جلب کرده است.
تیم هریس ترکیب خاصی از رزوراترول آنالوگ را مهندسی کردند و تاثیرات آن بر روی واحدهای ساختاری زنده بدن انسان را در محیط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار دادند؛ مدت کوتاهی پس از تحت درمان قرار گرفتن این سلولهای پیر و ازکارافتاده، عملکرد آنها به حالت عادی بازگشت و علاوه بر افزایش طول تلومرهای واحدها که با سالخوردگی فرد کوتاهتر میشوند، تکثیر سلولی مجددا از سر گرفته شد.
اوا لاتور (Eva Latorre) یکی دیگر از دانشمندانی که در دستیابی به این روش درمانی جدید نقش مهمی داشت، در این رابطه میگوید که در ابتدا با مشاهده جوانسازی سلولها توسط رزوراترولهای مهندسیشده، نتایج باورکردنی نبودند، اما با تکرار آزمایش تاثیرات مثبت این روش مورد تایید قرار گرفت.
مقاله دستاورد این تیم پژوهشی که هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد، در ژورنال “BMC Cell Biology” به چاپ رسیده است. مصرف داروهایی مشابه که با استفاده از ترکیبات رزوراترول ساخته شدهاند، قوای جوانی را در افراد سالخورده مجددا زنده کند.
استفاده از تکنیکهای تقویت حافظه و مصرف خوراکیهایی که حافظه را قویتر میکنند، ازجمله راههایی هستند که به ما کمک میکنند از اختلالات حافظه به دور باشیم و به جنگ فراموشی برویم. از دست دادن حافظه کوتاهمدت به حالتی گفته میشود که فرد توانایی یادآوری اتفاقات اخیر را ندارد. در بیشتر مواقع حافظه بلندمدت سالم میماند. با آنکه اغلب افراد ضعف حافظه کوتاهمدت را به افزایش سن و زوال عقل ربط میدهند، عوامل دیگری نیز باعث ایجاد علائم ضعف حافظه میشوند، از این رو این بیماری درمانهای مختلفی دارد. در این مقاله با علل ضعف حافظه کوتاهمدت و راهکارهایی برای داشتن حافظه قوی آشنا میشوید.
افرادی که حافظه کوتاهمدت خود را از دست میدهند، ممکن است همچنان بتوانند ساز بنوازند، نام آشنایان و حتی نام مدرسهشان را به خاطر داشته باشند، اما نمیتوانند به یاد بیاورند پنج دقیقه پیش چه میکردند.
در برخی موارد آسیب مغز بهکلی حافظه کوتاهمدت را از بین میبرد. اغلب این افراد میگویند که در بازهی خاصی از زمان «گیر افتادهاند»، زیرا بهسختی میتوانند خاطرهی جدیدی بسازند.
حافظه کوتاهمدت و حافظه بلندمدت
حافظه کوتاهمدت که حافظهی اصلی یا فعال هم نامیده میشود، حافظهای است که در مدت ۳۰ ثانیه تا چند روز تولید میشود. از آنجایی که حافظه کوتاهمدت باید در مدت زمان کمتری به خاطر آورده شود، توانایی مغز برای ذخیرهی این نوع حافظه محدودتر است.
حافظه کوتاهمدت و حافظه بلندمدت در نقاط متفاوتی از مغز ایجاد میشوند. حافظه کوتاهمدت در لوب پیشانی قشر مغز ایجاد میشود، درحالیکه حافظه بلندمدت در هیپوکامپ ایجاد و برای ذخیرهی همیشگی، به قسمتهایی از مغز منتقل میشود که مربوط به زبان و ادراک هستند.
برای فعال نگهداشتن حافظه کوتاهمدت، فرایند یادگیری باید دائما تکرار شود و اگر اطلاعات فورا در مغز پردازش و تکرار نشوند، بهسرعت از خاطر محو میشوند. اما در حافظه بلندمدت اطلاعات بهصورت دائمی ثبت میشوند و توانایی فرد برای بهخاطرآوردن آنها به سرنخهای مختلف بستگی دارد.
جالب است بدانید که حافظه کوتاهمدت و بلندمدت بسته به نوع اطلاعات، متفاوت عمل میکنند. برای نمونه، حافظه کوتاهمدت معمولا کیفیتهای فیزیکی تجربه مانند آنچه میبینیم، انجام میدهیم، میچشیم، لمس میکنیم و میشنویم را ذخیره میکند. ذخیرهی اطلاعات در حافظه بلندمدت بر اساس کدهای معنایی صورت میگیرد. کدهای معنایی شیوهی خاصی از کدگذاری هستند که در آن «معنای» یک کلمه، عبارت، تصویر، یا اتفاق کدگذاری میشود نه «صوت» یا «تصویر» آن.
علائم و نشانههای ضعف حافظه کوتاهمدت
راحتترین راه برای تشخیص ضعف در حافظه کوتاهمدت، «ناتوانی در بهیادآوردن اتفاقات اخیر» است. بااینحال اگر دچار علائم زیر شُدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
اشیائی را که بهطور روزمره با آنها سروکار دارید، گم میکنید؛
وارد اتاقی میشوید اما فراموش میکنید چه کار داشتید؛
اسم افراد را اشتباه میگویید.
فراموش کردن نام افراد برای خیلیها پیش میآید، بنابراین اگر فقط یکی دوبار نام افراد را فراموش کردید، نیازی نیست به پزشک مراجعه کنید. اما اگر بهطور مرتب اسامی را فراموش میکنید و نشانههای بالا را هم دارید، بهتر است این موضوع را جدیتر بررسی کنید.
علل ضعف حافظه کوتاهمدت چیست؟
از دست دادن حافظه کوتاهمدت از عوارض اصلی زوال مغز یا آلزایمر و نوعی ضعف ذهنی است که با افزایش سن رخ میدهد. وقتی فردی بر اثر آلزایمر یا زوال عقل حافظه کوتاهمدتش را از دست میدهد، ممکن است بهطور ناگهانی دچار کاهش حافظه یا توجه شود. افراد باید مراقب علائمی مانند کاهش تمرکز و تغییر شخصیت باشند. در ادامه، سایر علل ضعف حافظه کوتاهمدت را بررسی میکنیم.
۱. استرس
مقدار بیشازحدِ کورتیزول (هورمون استرس) به همراه آدرنالین ممکن است بر مهارتهای شناختی همچون حافظه تأثیر منفی بگذارد و یکی از علل ضعف حافظه کوتاهمدت محسوب شود. افراد بسیاری با کمک روشهای مدیریت استرس توانستهاند میزان استرس را در زندگیشان کاهش بدهند.
۲. پرت شدن حواس
پرت شدن حواس میتواند یکی از علل ضعف حافظه کوتاهمدت باشد. از آنجایی که محرکهای زیادی در اطرافمان وجود دارند و افراد زیادی سعی در جلب توجهمان دارند، حواس پرتی و فراموش کردن برخی چیزها (مانند قرار ملاقات) بهسادگی اتفاق میافتد. همچنین اگر دربارهی مسئلهای خیلی نگران باشیم یا بیشازحد به آن توجه کنیم، امکان فراموش کردن آن وجود دارد.
۳. افزایش سن
اگر میانسال یا مُسن هستید، ممکن است اخیرا متوجه شده باشید فراموشکارتر شدهاید. پس از کامل شدن رشد، مغز دیگر سلولهای مغزی جدیدی تولید نمیکند؛ یعنی بهجای سلولهایی که میمیرند، هیچ سلول جدیدی جایگزین نمیشود و درنتیجه تعداد سلولهای مغز کاهش مییابد. در این حالت فعال بودن و کار کشیدن از حافظه میتواند مفید باشد. سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب و مصرف مشروبات الکلی از عوامل شناختهشدهای هستند که منجر به ضعف فکری در دوران پیری میشوند.
۴. اعتیاد به الکل
«سندرم کورساکوف»، نوعی زوال مغزی است که ممکن است بر اثر اعتیاد به الکل رخ بدهد. این بیماری ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد و در افراد معتاد به الکل شایعتر است.
۵. آسیب مغزی
در موارد حاد، آسیب مغزی ممکن است منجر به مشکلات حافظه شود. عفونتها، تومورهای مغزی یا ضربه دیدن سر میتوانند ازجمله علل ضعف حافظه کوتاهمدت باشند.
۶. درمانهای دارویی
مصرف برخی از درمانها و داروها هم میتواند یکی از علل ضعف حافظه کوتاهمدت باشد. شیمیدرمانی یکی از روشهایی است که ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در مغز شود. اگر بهتازگی استفاده از داروی خاصی را شروع کردهاید و متوجه کاهش تمرکز و افزایش فراموشکاری خود شدهاید، به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید.
نحوهی تشخیص ضعف حافظه کوتاهمدت
از آنجایی که مغز عضو بسیار پیچیدهای است، شناسایی دقیق علل ضعف حافظه کوتاهمدت در افرادی که علائم ضعف حافظه را دارند، زمان میبرد. هنگام آزمایش حافظه کوتاهمدت، پزشکان عموما سابقهی پزشکی افراد را بررسی میکنند و سؤالات بسیاری میپرسند تا حافظه و حالت عمومی ذهنی مراجعان را بررسی کنند. پس از این بررسی، ممکن است نیاز به آزمایش خون باشد تا مشکلات دیگری همچون بیماری تیروئید یا کمبود ویتامین ب۱۲ بررسی شود.
بسته به نتایج آزمون اولیه حافظه کوتاهمدت، ممکن است پزشک معالج پیشنهاد تصویربرداری ام. آر. آی یا سی. تی. اسکن از سر را بدهد یا آنکه بخواهد برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز، نوار مغز (EEG) بگیرد. در برخی موارد با روش آنژیوگرافی یا «رنگنگاری مخ»، جریان خون در مغز بررسی میشود.
اگر ضعف حافظه کوتاهمدت بر اثر ضربههای شدید روحی باشد، فرد به متخصصانی همچون فعالان اجتماعی یا روانشناسان معرفی میشود.
چگونه حافظه کوتاهمدت خود را تقویت کنیم؟
انسانها عموما یکسان رفتار میکنند. وقتی چیزی برایمان ارزشمند است، برای بهدستآوردنش بسیار تلاش میکنیم. مطمئنا همه میخواهند حافظه کوتاهمدت خود را حفظ کنند، اما این کار به تلاش نیاز دارد. انتخاب با خودمان است، میتوانیم به مغز گرانبهایمان بیتوجه باشیم یا آنکه روشهای مربوط به تقویت حافظه کوتاهمدت را در دستور کارمان قرار بدهیم. افرادی که حافظه کوتاهمدت آنها دچار مشکل شده است نیز میتوانند با کمک درمانها و تمرینهای مربوطه، حافظهی خود را بهبود بدهند. در این قسمت تعدادی تمرین ساده برای حفظ و بهبود حافظه کوتاهمدت معرفی میشود.
۱. از یادیارها استفاده کنید
میتوانید کلمه، عبارت یا تصویری را به یک شیء مربوط کنید. برای نمونه «هفلش تا، پلنگ و شیش تا» از ترفندهایی است که در مدرسه به ما میآموختند تا ضرب هفت در هشت را به خاطر بسپاریم.
۲. بازیهای تقویت حافظه را امتحان کنید
چند شیء را روی میز بگذارید و تلاش کنید در مدت ۳۰ ثانیه آنها را به خاطر بسپارید، سپس اشیاء را از روی میز بردارید و در مدت ۳۰ ثانیه نام اشیائی را که به خاطر میآورید، بر روی تکهای کاغذ بنویسید. همچنین میتوانید جدول حل کنید، سودوکو کار کنید یا آنکه مطالب عمومی بخوانید.
۳. منظم باشید
وسایل روزمره همچون سوئیچ خودرو را در مکان مشخصی بگذارید، همیشه کارها را با ترتیب یکسانی انجام بدهید، اطلاعات موردنظرتان را بنویسید، از زنگ هشدار برای یادآوری کارها استفاده کنید، دفتر یادداشتی تهیه و کارهای روزانهتان را در آن یادداشت کنید تا آنها را به یاد داشته باشید.
۴. اطلاعات را قطعهقطعه کنید
قطعهقطعه کردن یعنی اطلاعات را به قسمتهای کوچکتری تقسیم کنید تا بهیادآوردنشان سادهتر شود. مثالی خوب از این روش، یادآوری شماره تلفن است؛ معمولا شمارهها بهصورت ۴۵-۳۷۴-۲۳۴ گفته میشود نه ۲۳۴۳۷۴۴۵، برای شمارههای ضروری و کدپستی هم میتوان از این روش استفاده کرد.
۵. مراقب باشید حواستان پرت نشود
انجام همزمان چند کار برای مغز ضرر دارد. هربار فقط یک کار انجام بدهید تا حواستان پرت نشود.
۶. تمرکز کنید
به فردا و دیروز فکر نکنید. در زمان حال زندگی کنید و بر کاری که انجام میدهید، متمرکز شوید.
۷. با صدای بلند صحبت کنید
اگر اسامی و اطلاعات را با صدای بلند برای خودتان یا دیگران تکرار کنید، راحتتر آنها را به خاطر میآورید.
۸. قدم بزنید
پیادهروی آرامشبخش و دیدن مناظر طبیعی میتواند باعث بهبود حافظه شود. تجربهی افراد بسیاری که دچار نقص در حافظه کوتاهمدت شدهاند، این موضوع را تأیید میکند.
۹. عادات سالم ایجاد کنید
زندگی سالم و مفید برای مغز، به معنی داشتن خواب راحت و خوب شبانه، حذف استرس و کربوهیدراتهای ساده و همچنین وعدههای غذایی متعادل است.
۱۰. مدیتیشن کنید
مدیتیشن منظم باعث کاهش استرس و بهبود خواب میشود و به مغز کمک میکند هربار بر روی یک چیز تمرکز کند.
وقتی برای بهبود عملکرد حافظه کوتاهمدت خود تلاش میکنید، ابتدا لازم است بدانید که علت ضعف حافظه کوتاهمدت شما چه بوده است؟ دانستن این موضوع کمک میکند تمرین مناسب خودتان را پیدا کنید.
سخن آخر
از دست دادن حافظه کوتاهمدت در افرادی که تجربههای پُراسترسی همچون مرگ معشوق یا از دست دادن شغل را پشت سر گذاشتهاند شایع است. اغلب اوقات این نوع کاهش حافظه سریع بهبود مییابد، اما در برخی موارد بیمار به درمان یا تمرینهای مغزی نیاز دارد. اگر فکر میکنید کاهش حافظه شما یا نزدیکانتان بهعلت شرایط پزشکی است، به پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از موارد راهحل آن تغییر داروهای مصرفی است. همچنین ممکن است کاهش حافظه بر اثر بیماریهای قابل درمان باشد. توجه کنید مشکلات حافظه هرچه زودتر شناسایی شوند، احتمال جلوگیری از آسیب دائمی به حافظه بیشتر است.
به اعتقاد بسیاری، صبحانه مهمترین وعده غذایی در طول روز است؛ در همین رابطه پژوهشهای جدید از ارتباط نخوردن صبحانه با بروز بیماری های قلبی خبر میدهند.
در این مطالعات نشان داده شد که مردان و زنان میانسالی که مرتبا صبحانه نمیخورند و یا به جای این وعده غذایی، یک لیوان قهوه یا آب میوه مصرف میکنند، ۱٫۵ برابر بیشتر از دیگر کسانی که در ابتدای روز از مواد غذایی سالم استفاده میکنند، در معرض خطر عارضه تصلب شرایین (Atherosclerosis) هستند؛ این بیماری باعث تنگ شدن و سخت شدن سرخرگهای بیمار شده و سلامت قلب او را به میزان قابلتوجهی کاهش میدهد.
خوزه پنالوو یکی از نویسندگان تحقیق انجامشده و از دانشمندان تغذیهای دانشگاه تافتس (Tufts University) آمریکا در این رابطه میگوید که صبحانه نخوردن و عادتهای ناسالم دیگر مرتبط با سبک زندگی، با هم همراه هستند؛ عادتهایی مانند مصرف زیاد الکل و استعمال دخانیات که هر کدام به نوبه خود شانس سخت شدگی سرخرگها در افراد را بالا میبرند.
این پژوهش چند روز گذشته در ژورنال “American College of Cardiology” به چاپ رسید و با وجود اینکه در مراحل اولیه مطالعات، تاثیر فاکتورهای بیماریزای دیگری مانند کلسترول بالا، عدم تحرک و سیگار کشیدن بر سلامت قلب افراد در نظر گرفته شد، همچنان ارتباط نخوردن صبحانه با عارضههای قلبی پابرجا بود.
پنالوو در مصاحبهای با وب سایت لایو ساینس اظهار کرد که مصرف میزان قابلتوجهی کالری در اویل روز، کنترل قند خون را در طول روز افزایش داده، امکان به وجود آمدن احساس گرسنگی ناگهانی در ساعات بعد از صبحانه تا آخر روز را کم کرده و به طور کلی با متعادل کردن اشتهای فرد، شانس بروز بیماریهای ناشی از پرخوری را کاهش میدهد.
البته تیم پنالوو اولین دانشمندانی نیستند که در مورد ارتباط اولین وعده غذایی روزانه و سلامت قلب تحقیق کردهاند،اما نکته جدید در مورد این تحقیق، بررسی شرایط جسمانی سه گروه مختلف از افرادی که صبحانه نمیخورند، اشخاصی که به میزانی کمی کالری در ابتدای روز مصرف میکنند و کسانی که صبحانه مفصلی میخورند، بود. به علاوه برای هر کدام از داوطلبان سطوح پلاک دیواره سرخرگها اندازهگیری شد و عادتهای روزانهای که بر سلامت قلب تاثیرگذار هستند، در نتایج آزمایشهای هر فرد در نظر گرفته شد.
در این پژوهش اطلاعات مربوط به ۴ هزار فرد بالغ ساکن اسپانیا، با سنی بین ۴۰ تا ۵۴ سال که سابقه هیچ بیماری قلبی نداشتند، جمعآوری شده و از هر کدام از داوطلبان در مورد میزان کالری مصرفی در طول روز و عادتهای غذایی روزانه سوالاتی پرسیده شد؛ بر اساس پاسخهای جمعآوریشده، سه الگوی مختلف مصرف صبحانه در جامعه آماری موردبررسی تشخیص داده شد.
دسته اول شامل افرادی بود که صبحانه نمیخوردند و یا کالری مصرفی آنها در ابتدای روز کمتر از ۵ درصد میزان کلی مصرف روزانه بود؛ این افراد در حدود ۳ درصد جامعه آماری موردبررسی را تشکیل میدادند و مواد غذایی مصرفی آنها برای وعده اول روز، شامل قهوه یا آب پرتقال میشد.
بخش دوم با نام دسته صبحانههای کم انرژی شناخته میشد که شامل افرادی با میزان کالری مصرفی بین ۵ تا ۲۰ درصد کالری کلی روزانه بود؛ چیزی در حدود ۷۰ درصد داوطلبان مقاله چاپشده جزو این دسته بودند.
گروه آخر هم جز افرادی بودند که روز خود را با یک صبحانه مفصل که بیشتر از ۲۰ درصد انرژی روزانه آنها را تامین میکند، آغاز میکنند. در حدود ۲۳ درصد از ۴ هزار فرد بالغ موردبررسی این پژوهش، در این گروه قرار میگرفتند.
بررسیهای نهایی نشان داد که پلاکهای داخل سرخرگهای افراد میانسال دسته اول، ۱٫۵ برابر از گروه سوم بیشتر بود؛ به علاوه، احتمال چاقی در کسانی که روز خود را بدون صبحانه آغاز میکردند، زیادتر بوده و رژیم غذایی آنها از کیفیت کمتری نسبت به سایر برخوردار است.
پنالوو در ادامه مصاحبه اظهار کرد که سلامت قلبی داوطلبان گروه دوم نسبت به دسته اول در وضعیت بهتری قرار داشت، اما میزان پلاک دیواره سرخرگها در افرادی که صبحانههای پرکالری میخوردند، از همه کمتر بود. او در ادامه گفت که تحقیقات دیگری از طرف انجمن قلب آمریکا (AHA) به چاپ رسیدهاند که نتایج به دست آمده توسط این مقاله را تایید میکنند؛ با این وجود، کیفیت و سالم بودن مواد غذایی مصرفی در صبحانه و وعدههای دیگر هم تاثیر مهمی در سلامت افراد دارد.
پیشنهاد تیم پنالوو برای مصرف یک وعده پرانرژی در ابتدای روز شامل املت سبزیجات و نان سبوسدار و یا یک کاسه دانه غلات صبحانه با میوههای تازه یا آجیل به همراه قهوه و آب میوه میشود.
البته نویسندگان مقاله اشاره کردهاند که نتایج ارائهشده در تحقیق آنها محدودیتهایی هم داشته است؛ به عنوان مثال درصد کمی از داوطلبان موردبررسی روز خود را بدون صبحانه آغاز میکردند و از طرف دیگر، بسیاری از این افراد اضافهوزن داشته و قبل از انجام آزمایش اعلام کردند که در حال امتحان رژیم غذایی خاصی هستند و به همین خاطر صبحانه نمیخورند. با این وجود اهمیت این وعده غذایی بر سلامت افراد قابلانکار نیست و یافتههای پنالوو و تیمش همانند تحقیقات فراوان دیگر در طول سالها نشان میدهد که خوردن صبحانه تاثیرات قابلتوجهی بر سلامت دارد.
دانشمندان در اقدامی جدید موفق شدند مغز انسان را برای اولین بار مستقیما به اینترنت متصل کنند! اتصال مغز انسان به اینترنت دستاوردی بزرگ برای دانشمندان به حساب میآید.
از ضربه زدن بر روی نمایشگر گوشی هوشمند خود به منظور جستوجو در فضای اینترنت خسته شدهاید؟ مشکلی نیست؛ چرا که «Brainternet» اینجا است تا دوای دردتان باشد! گروهی از محققان در دانشگاه ویتس شهر ژوهانسبورگ -که تا پیش از این کار فوقالعادهای انجام نداده بودند- به یکباره ظهور کردند(!) و به نظر میرسد که موفق شدهاند مغز انسان را برای اولین بار «مستقیما» به اینترنت متصل کنند.
شاید خواندن این متن آسان باشد، اما بدانید که اتصال مغز انسان به اینترنت به هیچوجه کار سادهای نیست. وقتی کسانی مثل ایلان ماسک و حتی شاخه علوم پنهان در ارتش ایالات متحده با چنین تکنولوژی عجیبی به مشکل خوردهاند، خیلی تعجب آور است که به یکباره گروهی تحقیقاتی با بودجه و تهجیزات کمتر بتواند چنین چیزی را عملی کند. اما از اتصال مغز انسان به اینترنت گفتیم؛ محققان ژوهانسبورگی دقیقا چه کاری انجام دادهاند؟!
براساس اطلاعات رسمی، تیمی از دانشمندان علوم اعصاب به همراه مهندسان در این کار از یک الکتروانسفالوگرام (دستگاهی که سیگنالهای الکتریکی از مغز تهیه کرده و آن را به صورت نواز مغزی در میآورد) استفاده کردهاند و موفق شدهاند با آن، یک سری فعالیت عصبی را به یک رزبری پای انتقال دهند. رزبری پای میتواند اطلاعات دریافتی از الکتروانسفالوگرام را بر روی یک برنامه مخصوص استریم کند که نتیجه نهایی این میشود که اطلاعات یاد شده بر روی یک وبسایت قرار میگیرند و همه افراد میتوانند در هر زمانی که خواستند، آن را مشاهده کنند.
خب، تا اینجای کار مطمئنا همه چیز طبق تصورات شما نبود و فهمیدید که در زمینههایی اشتباه میکنید. این فرایند اساسا پنجرهای به درون فعالیتهای عصبی افراد است و به واسطه آن میتوان به این موضوع مهم در مغز افراد، دسترسی پیدا کرد. اگر واقعبینانه به این موضوع بنگریم، باید بگوییم که اتصال مغز انسان به اینترنت برای نخستین بار است که در صنعت علوم اتفاق میافتد و از این حیث باید به انجامدهندگانش تبریک گفت. حتی ذکر این نکته ضروری است که انگیزههای پشت این پروژه بزرگ نیز به نوبه خود قابلستایش هستند.
آدام پانتانویتز، هماهنگکننده این پروژه و یکی از استادهای دانشگاه مهندسی برق ویتس، در اطلاعیهای گفته است:
در نهایت به دنبال این هستیم که تعامل بین افراد و مغزشان را امکانپذیر کنیم که باعث میشود فرد بتواند محرک مخصوصی را به مغز بدهد و عکسالعمل آن را مشاهده نماید.
گرچه محققان دانشگاه ویتس با مشاهده نتایج حاصل از الکتروانفالوگرام به نتایج یاد شده رسیدهاند، اما موضوع مهم این است که حال دیگر افراد بیشتری میتوانند بفهمند که دز مغزشان چه خبر است.
البته همه چیز به اینجا خلاصه نمیشود. پانتانویتز در ادامه اظهاراتش میگوید که:
Brainternet (برینترنت) میتواند در آینده با بهبودهایی رو به رو شود؛ تا حدی که مثلا بتواند نتایج ثبتشده را در داخل یک اپلیکیشن مخصوص گوشیهای هوشمند طبقهبندی کرده و در اختیار یک الگوریتم ماشینی قرار دهد. این یعنی در آینده، امکان انتقال اطلاعات از دو جهت در مغز فراهم میشود؛ جهت ورودی و خروجی.
به طور کلی، اگر علم برنامهنویسی بتواند به اندازه کافی پیشرفت کرده و به بلوغ برسد، امکان ارسال سیگنالهای الکتریکی در قالب داده به مغز افراد فراهم خواهد شد. گرچه هنوز راهی طولانی برای محقق ساختن این کار در پیش داریم، زیرا مغز انسان به هنگام مقایسه با رایانههای امروزی، تفاوتهای بسیار زیادی در زمینه پردازش داده دارد.
کامپیوترهای امروزی از سیگنالهای دودویی استفاده میکنند و این یعنی اطلاعات مختلف فقط در قالب صفر و یک نمایش داده میشوند. از طرفی، مغز انسان دارای میلیاردها میلیارد انتقال بیوالکتروشیمیایی است که به اندیشهها و اعمال فرد ربط دارند و بدیهی است که در قالب صفر و یک بیان نمیشوند.
اگر واقعا میخواهیم که به چنین جایگاهی برسیم، در کنار داشتن یک دستگاه تبدیلکننده داده بین کامپیوتر و مغز انسان باید راهی برای فهمیدن این موضوع که هر سیگنال روی چه نوع اندیشه و اعمالی تأثیر میگذارد نیز شناسایی کنیم که این موضوع، کاری بسیار سختی است. البته تجربه نشان داده که در زندگی امروزی فقط غیرممکن، غیرممکن است!
نرمافزار App Inventor به ما کمک کرد تا راحتتر از همیشه به ساخت برنامه اندروید بپردازیم. بعد از ایجاد نرمافزار اندرویدی خود، در آخرین قسمت کمی آن را توسعه میدهیم.
نرمافزار تحت وب App Inventor بهانهای شد تا یک دوره برنامهنویسی مقدماتی و بسیار پایهای اندروید را آغاز کنیم. این برنامه آنلاین که توسط محققان دانشگاه مطرح MIT توسعه پیدا کرده است، ابزارهای آماده زیادی در دل خود دارد که سبب میشود برای ساخت اپلیکیشن اندرویدی، تا حد ممکن نیاز به کدنویسی از بین برود. تنها کافی است قطعه کدهایی که به صورت بخشبندی شده تحت بلاکهای گوناگون قرار گرفتهاند را با استفاده از تکنیک کشیدن و رها کردن به درون قسمتهای مختلف برنامه خود بیندازید.
این قسمت ساخت برنامه اندروید آخرین مطلب بوده و در آن به توسعه اپلیکیشن نوتبرداری سادهای که ایجاد کردهایم میپردازیم. پس در صورت عدم مطالعه قسمتهای پیشین، ابتدا آنها را به ترتیب از قسمت اول مرور کنید تا در جریان نحوه پیشرفت پروژه و ساخت نرمافزار اندروید مورد بحث قرار بگیرید.
اکنون که ورژن قابل استفاده اپلیکیشن خود را در قسمت قبل با استفاده از اندروید استودیو و زبان برنامهنویسی جاوا ایجاد کردیم، آن را با استفاده از همین محیط برنامهنویسی توسعه میدهیم. قابلیتی که قرار است بعد از ساخت برنامه اندروید به آن بیفزاییم، امکان انتخاب از میان چندین فایل داخل دایرکتوری استاندارد است. با افزودن این ویژگی، نرمافزار ما بیشتر شبیه به یک ابزار نوتبرداری شده و دیگر تنها یک چرکنویس معمولی نخواهد بود.
همانطور که در اولین قسمت استفاده از اندروید استودیو به منظور آموزش برنامهنویسی اندروید به آن اشاره کردیم، App Inventor تا یک حد مشخص جوابگوی نیازهای ما است و برای جلو رفتن در پروژه، خواه ناخواه باید درگیر کدنویسی شویم. یکی دیگر از پیشنیازهای موفقیت در دنیای برنامهنویسی اندروید، تسلط به اندروید استودیو است. پس باید نحوه ایجاد یک کپی از پروژه کنونی را بلد باشید. در غیر این صورت از صفحه آموزش روش انجام این کار در وب سایت Stackoverflow کمک بگیرید.
ما از یک اندروید Intent برای فراخوانی صفحه (Activity) ویرایشگر از صفحه اصلی استفاده کردیم، اما روش سادهتری نیز به منظور صدا کردن دیگر اپلیکیشنها وجود دارد. با اضافه کردن چندین خط کد، Intent ما درخواستی را برای اپلیکیشنهای مدیریت فایل ارسال کرده و منتظر پاسخ مینشیند.
وادار کردن Intent به پس دادن یک رشته (شی متن جاوا) که بتوان از آن استفاده کرد کار سادهای نبود، اما یک جستجوی ساده در گوگل سبب شد پاسخ پرسش خود را دریافت کنیم. این پاسخها برخی شامل کدهای آمادهای بودند که توانستیم خیلی راحت از آنها حین ساخت برنامه اندروید خود استفاده کنیم.
با اعمال این تغییرات و کمک گرفتن از چند خط کد آماده، اکنون میتوان از یک اپلیکیشن مدیریت فایل استفاده کرد تا به منظور ذخیرهسازی محتوای خود، یک فایل انتخاب کنیم. در این بین میتوان چند قابلیت ساده اما کاربردی دیگر را نیز به اپلیکیشن اضافه کرد:
میتوان از بین چندین فایل موجود یکی را انتخاب کرد، اما در حال حاضر، امکان ایجاد آنها وجود ندارد. به این منظور، به یک ویژگی نیاز خواهیم داشت تا یک اسم فایل فراهم کرده و بعد از ایجاد، آن فایل را انتخاب کند.
میتوان کاری کرد تا اپلیکیشن نوتبرداری ما به درخواستهای اشتراکگذاری پاسخ بدهد. به این ترتیب میتوان (به عنوان نمونه) حین مرور صفحات وب، یک آدرس اینترنتی را با برنامه به اشتراک گذاشت و آن را در یکی از فایلهای نوت خود ذخیره کرد.
ما بعد از ساخت برنامه اندروید خود با یک سری متن خالی سر و کله میزنیم، اما در این دسته از اپلیکیشنها، معمولا باید بتوان محتواهایی غنیتر ایجاد کرد. این دسته از نوتها حداقل باید دارای قابلیت اضافه شدن عکس باشند.
جاوا به اندازهای گسترده است تا این قابلیتها و هر چیز دیگری که به ذهنتان میرسد با استفاده از آن قابل پیادهسازی باشد.
توزیع اپلیکیشین اندرویدی ایجاد شده
اکنون که پروژه به اتمام رسیده، باید بدانید هدف نهاییتان چیست و میخواهید چه کاری با آن انجام بدهید. شاید تنها هدف شما از ساخت برنامه اندروید در اختیار داشتن یک اپلیکیشن تماما شخصی و سفارشیسازی شده است. این برنامه شاید به اندازهای شخصی توسعه پیدا کرده که هیچ کاربر دیگری نتواند از آن استفاده کند. توصیه این است که هرگز چنین اپلیکیشن اندرویدی ایجاد نکرده و حتی در صورت اطمینان از تصمیم خود برای عدم انتشار عمومی نرمافزار، آن را به صورت استاندارد ایجاد کنید.
بعد از ساخت برنامه اندروید و پیش از نصب آن بر روی تبلت یا گوشی موبایل خود باید چند قدم بردارید. باید یاد بگیرید چگونه اپلیکیشن خود را در قالب یک پکیج قابل نصب در بیاورید.
توزیع کد منبع اپلیکیشن
همه کاربران چنین تفکری نداشته و اغلب دوست دارند برنامهشان را با دیگران به اشتراک بگذارند. در هر صورت دنیای پلتفرمهای متن باز، روی دست توسعهدهندگان میچرخد و هر حرکت میتواند کمکی به رشد آنها باشد. یکی دیگر از مزایای قرار دادن کد منبع نرمافزار در اختیار دیگران، بهره بردن از تجربیات آنها است. سایر افراد بر روی اپلیکیشن شما کار کرده و خطاهای آن را رفع میکنند و یا قابلیتهای تازه به آن میافزایند. به این ترتیب خودتان نیز از مزایای اشتراکگذاری کد منبع برنامه سود خواهید برد.
یکی از مهمترین ویژگیهای App Inventor که آن را تبدیل به ابزاری خوب برای ساخت برنامه اندروید میکند، مخفی کردن و عدم نمایش کدهای اغلب در هم پیچیده برنامه به کاربر است. در واقع پشت تمامی بلاکهایی که در جای جای اپلیکیشن قرار میدهید، بسته به کاربرد هر یک، چندین خط کد قرار دارد و کاربر آن را به صورت حاضر و آماده استفاده میکند. اما برای گرفتن خروجی از کد اپلیکیشن نوشته شده در App Inventor چه باید کرد؟
ابتدا پروژه خود را باز کرده و سپس از منوی Projects، گزینه Export Selected Project (.aia) To My Computer را انتخاب کنید.
با این کار، فایل دارای پسوند aia دانلود خواهد شد. به نظر میرسد این فرمت آرشیو App Inventor است. اما در نهایت با یک فایل Zip سر و کار خواهید داشت. آن را با استفاده از یک نرمافزار همچون Winrar باز کنید.
توجه کنید محتویات فولدر appinventor/ai_[your user id]/[project name] یک فایل SCM و BKY است. اینها کدهای منبعی که در اندروید استودیو مشاهده میکنیم نیستند، به همین دلیل قادر به باز کردن آنها در محیطهای برنامه نویسی قدیمی و کامپایل کردنشان نخواهید بود. با این حال میتوان در هر زمان دیگر، آنها را در App Inventor بارگذاری (Import) کرده و کار توسعه و یا تغییر کدهای نوشته شده را از سر گرفت.
دریافت کد اپلیکیشن حین توسعه آن در اندروید استودیو کار سادهتری است. کافی است به قسمت پروژهها وارد شده و فولدر مربوط به این پروژه را تبدیل به یک فایل Zip کنید. سپس آن را به محلی دیگر انتقال داده و به صورت عادی باز کنید.
اندروید استودیو تنظیمات پروژه (workspace.xml) را خوانده و همه چیز را به حالت عادی و زمان اولیه ساخت برنامه اندروید برمیگرداند.
البته با فشرده کردن کل فولدر، چندین فایل اضافی نیز ذخیره میشوند، در حالی که امکان ایجاد مجدد آنها حین سریهای بعدی بیلد کردن پروژه وجود دارد. در هر صورت بودنشان ضرری ندارد، اما با آنها، آرشیو کد منبع اپلیکیشن تمیزتر خواهد بود.
اگر میخواهید بعد ساخت برنامه اندروید خود آن را برای تست یا هر دلیل دیگر در اختیار فرد دیگری قرار دهید، بهترین و سرراستترین کار، ارسال فایل نصبی دارای پسوند apk برای وی است. کمک گرفتن از وب سایتهایی همچون F-Droid میتواند پیشنهاد خوبی باشد.
ایجاد فایل دارای پسوند apk در App Inventor
به این منظور به منوی Build رفته و گزینه App (Save .apk To My Computer) را انتخاب کنید. با این کار ساخت فایل نصبی اپلیکیشن آغاز میشود. بعد از اتمام قادر به دریافت فایل نهایی خواهید بود.
ایجاد فایل دارای پسوند apk در اندروید استودیو
کافی است بعد از ساخت برنامه اندروید در منوی Build، گزینه Build APK را انتخاب کنید تا خیلی راحت بسته نصبی اپلیکیشن ایجاد شود. به محض اتمام فرآیند، یک پیغام، مسیر ذخیره شدن فایل را نمایش میدهد.
اما قرار دادن اپلیکیشن در گوگلی پلی استور نیاز به صرف زمان بیشتری دارد. متاسفانه این کار برای توسعهدهندگان ایرانی به سختی امکانپذیر است. پیش از همه باید ۲۵ دلار به منظور ثبت نام پرداخت کنید. چندین عمل جزیی دیگر نیز وجود دارد که یکی از مهمترین آنها، ایجاد یک کلید رمزنگاری به منظور امضا کردن اپلیکیشنهای خود با آن است. اگر به هر دلیلی این کلید را گم کنید، دیگر قادر به بهروزرسانی اپلیکیشن نخواهید بود.
اما برای آن دسته از توسعهدهندگان که بعد از ایجاد چندین اپلیکیشن اندرویدی، اکنون به طور جدید تصمیم دارند فعالیت در گوگلی پلی استور را آغاز کنند، سه فرآیند مهم وجود دارد:
ثبت نام به عنوان یک توسعهدهنده: با ورود به این صفحه در وب سایت Google میتوانید پروفایل خود را به عنوان یک توسعهدهنده تکمیل کنید. در ادامه وارد یک صفحه ثبت نام میشوید که شامل چندین گزینه است. یکی از بخشهای ثبت نام، پرداخت ۲۵ دلاری است که در بالا به آن اشاره کردیم.
آماده کردن اپلیکیشن برای فروشگاه: نسخههای شبیهساز برنامه که تاکنون آنها را تست میکردید، به عنوان نسخههای اشکالزدایی شناخته میشوند. پس آنها قطعات کد به مراتب بیشتری دارند که مربوط به عیبیابی و ورود به سیستم هستند که البته ضرورتی نیز ندارند. حتی ممکن است وجودشان نگرانیهایی از لحاظ حریم خصوصی ایجاد کند. پیش از انتشار در گوگل پلی استور، میبایست یک نسخه نشر با استفاده از روشهای ذکر شده در وب سایت Developer.Android ایجاد کنید. یکی از مراحل این فرآیند، قرار دادن یک کلید رمزنگاری در اپلیکیشن است.
سازمان خود را بنا کنید: یکی دیگر از مراحل اشتراکگذاری در گوگل پلی بعد از ساخت برنامه اندروید، ایجاد یک صفحه فروشگاه برای خود است. سازمان و زیربنای شما ممکن است شامل چندین سرور باشد که قرار است اپلیکیشن، دادههای خود را با آنها همگامسازی کند. در صورت نیاز باز هم میتوانید از وب سایت Developer.Android کمک بگیرید.
در نهایت اگر میخواهید پرداختی بابت این اپلیکیشن به شما صورت بگیرد، میبایست مشخصات پرداختتان را تکمیل کنید. این مورد جزییات زیادی داشته و کمی زمانبر است.
خلاصه کلاس ساخت برنامه اندروید و نتیجهگیری
به بهانه App Inventor یک دوره پنج جلسهای برای آموزش ساخت برنامه اندروید ترتیب دادیم که سبب شد افراد بدون تجربه برنامهنویسی اندروید کمی با مقدمات آشنا شده و افراد دارای تجربه بیشتر، به معلومات خود اضافه کنند. در آخر متوجه شدیم اگرچه ابزارهای آنلاین و حاضر و آماده مختلفی وجود دارند، اما از یک جایی به بعد، دست و پنجه نرم کردن با کدنویسی غیر قابل چشمپوشی است و نمیتوان یک اپلیکیشن بسیار خوب و کاربردی را تنها با چند کلیک ساده ایجاد کرد. درسهایی که از این دوره آموزشی ساخت برنامه اندروید گرفتیم را به صورت زیر خلاصه میکنیم:
دو روش را برای ایجاد یک اپلیکیشن اندرویدی بررسی کردیم؛ نخست از تکنیکهای ساده کشیدن و رها کردن و کار با موس به واسطه ابزار آنلاین App Inventor استفاده کرده و سپس اپلیکیشن را از ابتدا، با کدنویسی در اندروید استودیو ایجاد کردیم. مورد نخست نیاز به آموزش کمتری داشت و با وجود محدودیتهای آن، کاربر میتوانست از قطعههای مختلف بدون درگیر شدن با کدهای پشت آنها استفاده کند. مورد دوم، نیاز به زمان بیشتری داشته و نمیتوان از آن طی مدت زمانی کوتاه استفاده کرد. اما از طرفی دیگر، بدون محدودیت است. با زبان جاوا هر کاری میتوان انجام داد.
هر یک از این روشها مزایا و معایب خود را دارند، پس میتوان از هر دوی آنها به صورت ترکیبی استفاده کرد. به عنوان نمونه، میتوان همانند روشی که ما در این دوره انجام دادیم، چهارچوب کلی اپلیکیشن و نمونه اولیه آن را خیلی ساده و سریع در App Inventor ایجاد و سپس قابلیتهای بیشتر را به وسیله اندروید استودیو به آن اضافه کرد. برای این کار باید روش دریافت کد منبع از App Inventor که در همین قسمت آموزش به آن اشاره کردیم را بلد باشید.
ابتدا بر روی کاربرد اپلیکیشن و روش کار آن تمرکز کرده و سپس برای زیباسازی آن زمانی را صرف کنید. اگرچه کاربردی بودن نرمافزار اصلیترین کلید است، اما نباید از اهمیت زیبایی رابط کاربری غافل شد.
مهمترین چیز در برنامهنویسی، توانایی یافتن نیازهای خود از وب است. اگر در جایی به مشکل برخورد کردید، ناامید نشوید، چرا که حتی بهترین و خبرهترین توسعهدهندگان نیز درگیر پیچیدگی چند صد و یا هزار خط کد میشوند. مشکل را به زبانی ساده و دارای مفهوم در گوگل جستجو کرده و در بین نتایج، به دنبال راه حل مشکل خود بگردید.
حین ساخت برنامه اندروید هر از گاهی آن را تست کنید. به این ترتیب ایرادیابی بسیار راحتتر خواهید بود. اگر بعد از اضافه کردن چندین قابلیت و نوشتن چند صد خط کد، حین تست در شبیهساز به مشکل برخورد کنید، پیدا کردن ایراد شدیدا طاقتفرسا خواهد بود.