ویروس زیکا (Zika) در حال گسترش در مناطق مختلف آمریکا و برجای گذاشتن تلفات انسانی زیادی است. محققین نیازمند داوطلبانی برای آلوده شدن به زیکا درجهت تست واکسنهایی برای مقابله با این ویروس هستند.
ویروس زیکا در مناطق آمریکای جنوبی در حال گسترش است. محققین و دانشمندان آمریکایی در مراکز کنترل این بیماری از مردم عادی و بهویژه زنان باردار خواستند تا برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری و همچنین جلوگیری از شیوع آن از سفر به سواحل میامی و فلوریدا خودداری کنند.
همانطوری که گفته شد دانشمندان آمریکایی نیازمند داوطلبانی هستند تا با ویروس زیکا آلوده شده و با انجام آزمایشهای مختلف و تست کردن واکسنها و پادزهرهای گوناگون درنهایت موفق به کشف راهی برای درمان این بیماری خطرناک شوند.
محققین در حال حاضر منتظر دریافت چراغ سبز از سوی مسئولین دولتی برای شروع آزمایشهای خود هستند. اگر آنها موفق به کسب مجوز از دولت شوند کار خود را از ماه دسامبر (دی) آغاز خواهند کرد. محققین در نظر دارند تا مطالعات و آزمایشهای خود بر روی ویروس زیکا و بیماران مبتلا به این ویروس را در ماههای زمستان بهمنظور کنترل شرایط آزمایش و پیگیری مراحل پیشرفت ویروس آغاز کنند. آنها معتقدند که فصل زمستان به دلیل این موضوع که پشههای منتقلکننده بیماری زیکا در خواب زمستانی به سر میبرند، بهترین فصل برای شروع آزمایشها و تحقیقات است.
مناطق آلوده به ویروس زیکا
محققین آمریکایی چنین شرایطی از آزمایش را “چالش مطالعاتی بشر” نامیدند و باور دارند که این چالش بهترین شیوه برای بررسی مراحل رشد و شیوع زیکا است. دانشمندان در چنین شرایطی اقدام به تزریق مقادیر مختلفی از ویروس زیکا به بدن افراد سالم کرده تا آستانه شروع عفونت در بدن مبتلایان به ویروس زیکا را تشخیص دهند.
در این میان دو سازمان معتبر جهانی در زمینه بهداشت یکی سازمان بهداشت جهانی و دیگری موسسه پنسیلوانیا اقدام به تهیه دو واکسن ایمنی حاوی DNA افراد در جهت انجام تستهای اولیه ایمنی کردهاند. این نوع واکسن DNA برخلاف سایر واکسنهای سنتی از بقایای ویروسهای ضعیف و کشتهشده تهیه نمیشود، بلکه این واکسنها حامل ژنهایی هستند که بدن را برای تولید پروتئینهای ویروس زیکا ترغیب میکنند.
دانشمندان معتقدند از این روش میتوان برای آمادهسازی سیستم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری زیکا بهره برد و نتایج این تست این واکسنها میزان موفقیت سیستم ایمنی بدن انسان در مقابله با ویروس زیکا را مشخص خواهد کرد.
اگر نتایج آزمایشها و تستهای ماه دسامبر موفقیتآمیز باشد محققین در ماه ژانویه (بهمن) اقدام به انجام آزمایشی بسیار فراگیرتر و با جامعه آماری بیشتری میکنند. در صورت موفقیتآمیز بودن مرحله نخست آزمایشها ۵۰۰۰ داوطلب دیگر از آمریکای لاتین و کارائیب مورد آزمایش و مطالعه قرار خواهند گرفت. علت انتخاب داوطلبان از این مناطق شیوع و رشد بسیار زیاد بیماری زیکا در این نواحی است.
محققین در هیچیک از مراحل آزمایش خود از زنان باردار برای انجام مطالعات استفاده نمیکنند چراکه انجام آزمایشهای ویروس زیکا بر روی این دسته از افراد احتمال به دنیا آمدن نوزادانی مبتلابه ویروس زیکا را بهشدت بالا خواهد برد. دانشمندان برای جلوگیری از به دنیا آمدن چنین نوزادانی، مادران در سن باروری به همراه همسرانشان را واکسینه کرده تا نوزادان از خطر ابتلا به ویروس زیکا در امان بمانند.
در سال ۱۹۱۵، اینشتین نظریهی نسبیت عام خود را ارائه داد. این نظریه دیدگاه ما را نسبت به جهان دگرگون کرد و ماهیت شتاب و گرانش را هویدا کرد. با ما همراه باشید.
۱۵ نکته در مورد نسبیت اینشتین که احتمالا نمیدانستید
۱- مفهوم نسبیت را چه کسی ابداع کرد؟ (اینشتین) خیر، اشتباه است. این مفهوم اولین بار توسط گالیله در سال ۱۶۳۹ بیان شد. او در آن سال نشان داد که مسیر گلولهای که در یک کشتی در حال حرکت سقوط میکند با مسیر همان گلوله حین سقوط از یک ساختمان ثابت، یکسان است.
۲- خود اینشتین نام این مفهوم را (نسبیت) نگذاشت. او در مقالهی سال ۱۹۰۵ با عنوان «دربارهی الکترودینامیک اجسام متحرک» هم از این کلمه استفاده نکرد. اصلا از این کلمه خوشش نمیآمد. در عوض دوست داشت از عبارت «نظریه ناوردایی» برای توصیف نظریهاش استفاده کند.
۳- «پیوستار فضا _ زمان» چی؟ نه! اینشتین این اصطلاح را نیز ابداع نکرده است. ایدهی در نظر گرفتن زمان به عنوان بعد چهارم را نخستین بار هرمان مینکوفسکی یکی از استادان اینشتین مطرح کرد. جالب آن که این استاد بزرگوار، یک بار اینشتین محبوب ما را سگ تنبل خوانده بود.
۴- یک سال پیش از آن که اینشتین رابطهی مربوطه را منتشر کند یک فیزیکدان اتریشی به نام «فریدریش هازن اورل» آن را منتشر کرده بود. چی؟ تاکنون اسم هازن اورل را هم نشنیده بودید؟ طبیعی است؛ چرا که او نتوانسته بود این فرمول را به اصول نسبیت پیوند دهد؛ بله به این راحتی!
۵- اینشتین کارمند تمام وقت ادارهی ثبت اختراعات سوئیس بود؛ یعنی او ناچار بود فقط در ساعتهایی که هیچ کس دور برش نیست، به نظریهی نسبیت بپردازد. هر وقت هم سر و کلهی آقای رئیس پیدا میشد، او نوشتههایش را داخل کشوی میز کارش می چپاند.
۶- «باعث افتخاره که در کنار شما کار میکنیم، دوست عزیز» وقتی ریاضیات دشوار نسبیت عام، اینشتین را سردرگم کرد، او دست به دامن دوست قدیمی دانشگاهیاش «مارسل گراسمن» شد، که هر وقت آلبرت از کلاسها جیم میزد (موضوعی که اتفاقا زیاد هم پیش میآمد)، درسها را بعدا از روی جزوهی او میخواند.
۷- با وجود همهی اینها، نسخهی اولیه نسبیت عام خطایی مهم داشت و بر سر محاسبهی مقدار انحنای یک پرتو نور در اثر گرانش، اشتباهی رخ داده بود.
۸- خوشبختانه برنامهی آزمودن این نظریه طی خورشید گرفتگی سال ۱۹۱۴ به دلیل وقوع جنگ جهانی اول لغو شد. اگر آن آزمایش انجام میگرفت، وجود این خطا به چشم میآمد و مشخص میشد که اینشتین اشتباه کرده است.
۹- قبل از اینشتین، از قانونهای آیزاک نیوتن برای درک فیزیک حرکت استفاده میشد. نیوتن در سال ۱۶۸۷ نوشت گرانش بر همه چیزها در کیهان تاثیر میگذارد. به نظر او، همان نیروی گرانشی که باعث میشد سیب از درخت کنده شود و به زمین بیفتد، مسبب حرکت مداوم زمین به دور خورشید هم بود. البته نیوتن هیچ گاه نتوانست معمای منشا نیروی گرانشی را حل کند.
۱۰- کتابی که در سال ۱۷۳۸ منتشر شد «بحثی در مورد ماهیت انسان» اثر دیوید هیوم فیلسوف، تاثیر زیادی روی تفکرات اینشتین دربارهی فضا و زمان داشت. هیوم تجربهگرا و شکاک بود. او بر این باور بود که مفاهیم علمی باید مبتنی بر تجربه و شواهد باشند، نه صرف استدلال. او همچنین بر این باور بود که زمان، مستقل از حرکت اجسام وجود ندارد. اینشتین مینویسد: احتمال اینکه به نتایج خود برسم، بدون در نظر داشتن بحثهای فلسفی غیرممکن بود.
۱۱- اینشتین در سال ۱۹۰۵ نظریه جدیدی را بر مبنای دو اصل پیریزی کرد؛ اول اینکه قانونهای فیزیک برای همه ناظران یکسان است. دوم این که او با محاسبه نشان داد سرعت نور (۱۸۶ هزار مایل بر ثانیه، یا ۲۹۹ هزار و ۳۳۸ کیلومتر بر ثانیه) ثابت و بدون تغییر است. پیش از اینشتین، دانشمندان بر این باور بودند که جهان انباشته از اتر نورافشان است که باعث میشود سرعت نور بسته به سرعت نسبی منبع نور و ناظر، تغییر کند.
۱۲- اینشتین براساس این اصول نتیجه گرفت که چهارچوب مرجع ثابتی در جهان وجود ندارد و هر چیز نسبت به همهی چیزهای دیگر حرکت میکند؛ این خلاصهی نظریهی نسبیت است. این نظریه را به نام نظریهی نسبیت خاص میشناسیم زیرا فقط در موارد خاص به کار میرود. اینیشتین در ۱۹۱۵ نظریهی نسبیت عام را منتشر کرد که در مورد چهارچوبهای شتابدار نسبت به یکدیگر کاربرد دارد.
۱۳- سرعت گذر زمان، برای همه افراد یکسان نیست. ناظری که با سرعت زیاد حرکت میکند در مقایسه با ناظری که نسبت به آن ساکن است سرعت گذشت زمان را بسیار کند اندازه میگیرد. این پدیده را با عنوان انبساط زمان میشناسند.
۱۴- ظاهرا طول جسمی که با سرعت بیشتر حرکت میکند (نسبت به جسمی که سرعتش کمتر است) ، در راستای حرکتش کوتاهتر شده است. این اثر بسیار ناچیز است و فقط در سرعتهای نزدیک به نور چشمگیر میشود.
۱۵- انرژی و جرم نمادهای متفاوتی از یک چیز هستند. رابطهی معروف اینشتین «یعنی مقدار تعریف شدهای از انرژی معادل است با مقدار مشخصی از جرم ضرب در توان دوم سرعت نور». همین موضوع باعث میشود که در انفجارهای هستهای مقدار بسیار زیادی انرژی آزاد شود.
محققان موفق به کشف شکل متفاوتی از نور شدند که از ترکیب یک الکترون و چند فوتون تشکیل میشود. این کشف کابرد زیادی در صنایع الکترونیک خواهد داشت. به اعتقاد محققان اگر این کشف مورد تایید قرار بگیرد امکان بررسی فیزیک کوانتوم وجود دارد. زمانی که پرتوهای نور و مواد معمولی با یکدیگر برخورد میکنند، با تمامی الکترونهای موجود در سطح ماده، وارد واکنش میشوند. در حالت جدید حتی اگر الکترون به مانع و نقصی در سطح نانوذرات برخورد کند، هنوز میتواند با کمک آن به سفر خود ادامه دهد. اگر این خاصیت به مدارهای فوتونیک انتقال یابد، این مدارها کاراتر بوده و کمتر به نقائص آسیب پذیرند.
مسیر حرکت نور معمولا در خط مستقیم است ولی اگر با الکترون ترکیب شود، باعث تعقیب مسیر الکترون خواهد شد و میتواند سطح ماده را بپیماید.
در مواد معمولی، نور با همه الکترونهای سطحی و داخلی ماده وارد برهمکنش میشود. دکتر «ویچنزو گیانینی» از دپارتمان فیزیک امپریال کالج لندن و همکارانش با استفاده از فیزیک نظری و مدلسازی رفتار نور با یک نوع نوظهور مواد که به نام عایقهای توپولوژیک شناخته میشوند، دریافتند که در این مواد، نور تنها با یک الکترون در سطح وارد واکنش میشود این ویژگی یک جفت تولید میکند که برخی خواص نور و الکترون، در آن ترکیب شده است.
مسیر حرکت نور معمولا در خط مستقیم است ولی اگر با الکترون ترکیب شود، باعث تعقیب مسیر الکترون خواهد شد و میتواند سطح ماده را بپیماید. دکتر گیانینی و همکارانش این برهمکنش را در ابعاد نانو ذرات مدلسازی کردند. مدل آنها نشان داد همانطور که نور برخی خواص الکترون را به خودش میگیرد، الکترون هم دارای برخی خواص نور میشود.
عایقهای توپولوژیک در دهه اخیر کشف شدهاند اما همین حالا هم پدیدههای جدیدی برای مطالعه و روش جدید برای کشف مفاهیم فیزیک گشودهاند. دکتر گیانینی میگوید:
این مدلسازی را که ما در آزمایشگاه با استفاده از تکنولوژی فعلی انجام دادیم، باید در واقعیت هم مشاهده کنیم. تیم ما در حالا تلاش با فیزیکدانهای تجربی، برای تحقق بخشیدن به این واقعیت هستند.
محققان آمریکایی موفق به کشف راز چرخش گلهای آفتابگردان به سمت خورشید شدند.
به گزارش مهر، بهطور کلی گلهای آفتابگردان شبیه به خورشید هستند و همیشه تمایل دارند که به سمت خورشید باشند.
اما چگونگی و علت حرکت گلهای آفتابگردان در طول روز به سمت خورشید برای بیش از یک قرن ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده بود تا اینکه محققان دانشگاه کالیفرنیا آمریکا با انجام تحقیقات مستمر موفق به رمزگشایی از این معمای طبیعت شدند.
در واقع این فرآیند به ساعت خواب و بیداری گلهای آفتابگردان بر میگردد.
در این تحقیق برای اولین بار در یک گیاه ساعات بیولوژی به منظور رشد آن دیده شد. این در حالی است که تا قبل از آن تصور میشد تنها انسانها و حیوانات از چنین ویژگی برخوردار هستند.
گلهای آفتابگردان روز خود را با روبرو شدن خورشید در قسمت شرقی آسمان آغاز میکنند و در طول روز به سمت آن میچرخند. به هنگام شب گلهای آفتابگردان دوباره به سمت شرقی آسمان بر میگردند.
این فرآیند به معنی آن است که هدف خاصی را دنبال میکنند. به گفته محققان آمریکایی هدف اصلی آنها جذب بیشتر حشرات برای گردهافشانی است ضمن اینکه چرخش به سمت خورشید باعث رشد سریع آنها هم میشود.
در حقیقت زمانیکه گلهای آفتابگردان از سمت شرق آسمان با خورشید روبرو میشوند، زودتر گرم میشوند که این روند موجب جذب بیشتر زنبورها و سایر حشرات برای گردهافشانی میشود.
هواپیمای خورشیدی سولار ایمپالس ۲ در آخرین بخش از سفر خود به دور دنیا، صبح امروز فرودگاه قاهره را به سمت ابوظبی ترک کرد.
به گزارش ایسنا به نقل از آسوشیتدپرس، این آخرین مرحله از سفر دور دنیای این هواپیمای خورشیدی است که سال گذشته در ماه مارس از امارات متحده آغاز شده بود.
این پرواز که قرار است ۴۸ ساعت به طول بینجامد، توسط برتراند پیکارد، خلبان سوئیسی در ساعت ۲۳:۲۸ شنبه شب به وقت گرینویچ (۴:۲۸ به وقت تهران) آغاز شد.
سولار ایمپالس ۲ پس از ۱۰ روز توقف در قاهره به دلیل بیماری پیکارد و آبوهوای نامناسب، اکنون در هفدهمین بخش از سفر خود قرار دارد.
این خلبان باید ۲ شبانهروز را در آسمان و در گرمای طاقتفرسای تابستانی در آسمان شمال آفریقا و خاورمیانه بگذراند و به دلیل پرواز در ارتفاعات بالا برای عبور از شرایط جوی باید در اکثر ساعات از ماسک اکسیژن استفاده کند.
از دیگر خطرات این ماموریت، تأثیر مخرب تابستان بر این هواپیمای خورشیدی است چرا که دمای بالای هوا ممکن است بر سیستمهای آن آسیب وارد کند.
سولار ایمپالس ۲ که ۱۷ هزار سلول خورشیدی روی بالهای آن نصب شده، سال گذشته پس از آغاز پرواز در ابوظبی، از آسمان عمان، هند، میانمار، چین و ژاپن گذشت و پس از عبور از اقیانوس آرام به هاوایی رسید و پس از سفر بر فراز آمریکای شمالی به اروپا و سپس آفریقا سفر کرد.
این هواپیمای خورشیدی در سفر رکوردشکن خود حدود ۳۵ هزار کیلومتر به دور زمین پرواز کرده و در صورت اتمام ماموریت خود، نخستین هواپیما در تاریخ هوانوردی جهان خواهد شد که بدون استفاده از سوخت دور زمین پرواز کرده است.
فرود در ابوظبی برای پیکارد پایانی بر یک پروژه ۱۷ ساله است که قصد دارد به جهان ضرورت توجه به انرژی خورشیدی و قابلیتهای آن را گوشزد کند.
بازیکنان زیادی در دنیای فوتبال هستند که استادانه و به سبک خاص خود ضربات ایستگاهی را به سمت دروازهی حریف روانه میکنند. زدن ضربات ایستگاهی مواج و به اصطلاح کاتدار به سادگی امکانپذیر نیست و نیاز به تمرین زیاد دارد. در این مطلب قصد داریم به بررسی ضربات آزاد مواج از منظر قوانین فیزیک بپردازیم. با ما همراه باشید.
از دیرباز بازیکنان فوتبال همواره تلاش کردهاند تا ضربات ایستگاهی را با ترفندها و تکنیکهای خاص خودشان وارد دروازه حریف کنند. از همینرو بازیکنان بزرگ دنیای فوتبال معمولا سبک ویژهای را برای زدن ضربات آزاد اتخاذ میکنند که معمولا با قوانین فیزیک سازگاری ندارد! حتما ضربهی سرکش و موزیشکل روبرتو کارلوس را به خاطر دارید که به شکل عجیبی وارد دروازهی فابین بارتز، دروازهبان ملیپوش فرانسه شد.
پیرلو، رونالدو، مسی، بیل، رونالدینیو، ریوالدو، دلپیرو، جرارد، لمپارد، بکام و حتی پایت معروف، بازیکنان سرشناسی هستند که طی سالهای اخیر، به سبک خود ضربات ایستگاهی زیبایی را وارد دروازهی حریفان کردهاند. اما واقعا علم فیزیک چه نگاهی نسبت به ضربات ایستگاهی مواج و کاتدار دارد؟
بیشک به گل نشستن ضربات ایستگاهی یکی از زیباترین صحنههایی است که میتوان در یک مسابقه فوتبال نظارهگر آن بود. اما زدن ضربات مواج و کاتدار نیاز به تمرین و هنرمندی زنندهی ضربه دارد. همانطور که میدانید ضربهی ایستگاهی بعد از اعلام خطا از سوی داور به صورت مستقیم یا غیرمستقیم روانهی دروازهی حریف میشود. با توجه به بازیکنان ایستگاهیزن در تیمهای مختلف، ضربات آزاد یکی از ترفندهای یک تیم برای رسیدن به گل است. تیم مدافع نیز با چینش دیوار دفاعی در مقابل ضربه، تلاش میکند تا از باز شدن دروازهی خود جلوگیری کند.
اولین راهکار این است که بعد از سوت داور ضربه را مستقیم و با تمام قدرت به سمت دروازهی حریف شوت کنید. تقریبا میتوان گفت بازیکنانی چون زلاتان ابراهیموویچ و ژابی آلونسو و دیگر بازیکنان قدرتی از این سبک استفاده میکنند. روش دیگر استفاده از ضربات تکنیکی و مواج است که با داخل یا بیرون پا انجام میشود و اگر مهارت شما به اندازهی کافی باشد، میتوانید به گونهای ضربه بزنید که نه تنها جهت توپ در مسیر تغییر کند، بلکه دروازهبان نتواند مسیر توپ را تشخیص دهد.
دیوار دفاعی باید در فاصلهای قرار گیرد که داور مشخص کرده و نمیتواند قبل از زدن سوت داور، به زنندهی ضربه نزدیک شود. گاهی اوقات بازیکنان مدافع با تشکیل دیوارهی دفاعی نزدیک و فشرده تلاش میکنند تا زنندهی ضربه را به استفاده از روشهای دیگر یا بازیکن کمکی مجبور کنند. ضمن اینکه بازیکنان مهاجم نیز با قرارگیری در دیوارهی دفاعی حریف تلاش میکنند تا نظم آنها را به هم بزنند.
در مرحلهی اول، باید قانون اینرسی نیوتن را در نظر بگیریم. قانون اول نیوتن به ما میگوید جسمی که در حالت سکون یا حرکت با سرعت ثابت قرار دارد، تا زمان وارد شدن نیروی خارجی به همان وضعیت خود ادامه میدهد. اما در ضربات ایستگاهی، شوت کردن باعث حرکت سریع و شتاب گرفتن توپ میشود و نیروهایی چون اصطکاک یا کشش که توسط باد و جاذبه وارد میشود، به کاهش سرعت یا تغییر مسیر توپ کمک میکند.
در ادامه مفهوم ممنتوم اهمیت پیدا میکند که اگر یادتان باشد ممنتوم در واقع حاصلضرب سرعت جسم در جرم آن است. پای بازیکن که در هوا به حرکت در میآید باعث انتقال ممنتوم از پا به توپ میشود. برای حرکت سریعتر یا بلندتر توپ، نیاز به ممنتوم بیشتر داریم، در نتیجه باید بازیکنان زنندهی ضربه نیروی بیشتری به توپ وارد کنند. اگر بخواهید توپ را به صورت مواج و کاتدار به سمت دروازهی حریف شلیک کنید، نه تنها به نیروی بیشتری نیاز دارید بلکه باید تعادل نیروی وارد شده و تکنیک ضربهی خود را نیز حفظ کنید.
اثر مگنوس
مگنوس به اثری گفته میشود که توپ در حال چرخش را وادار میکند تا از مسیر خود خارج شده و مسیری منحنی را طی کند. اثر مگنوس به خوبی میتواند توضیح دهد که چگونه زنندهی ضربهی ایستگاهی میتواند با یک شوت مواج و کاتدار توپ را وارد دروازه کند. زمانی که توپ فوتبال در هوا حرکت میکند، این هوا است که با دریافت انرژی به حرکت در میآید که در این حالت این حرکت به صورت منحنی است و در نتیجه توپ به جایی هدایت میشود که در واقع هوا میخواهد.
برای شروع، زنندهی ضربه اسپین (چرخش یا تنیدگی) را در توپ ایجاد میکند. اصولا چرخش بالای توپ باعث میشود هوای اطراف آن نسبت به هوای نیمهی پایینی کمتر حرکت کند. سرعت مماسی توپ در نیمهی بالایی مخالف جریان هوا است و سرعت نیمهی پایینی توپ دقیقا در مسیر جریان هوا قرار میگیرد.
این نبود تعادل بدین معنی است که فشار روی توپ در قسمت بالا بیشتر است. اثر مگنوس زمانی اهمیت پیدا میکند که سرعت توپ کاهش مییابد. چون در این لحظه، جریان هوایی که در خلاف جهت چرخش توپ در جریان است، دچار ایست یا مکث میشود. عدم تعادل فشار بالا رفته و نیرویی را روی توپ ایجاد میکند که هم در جهت پایین و هم در جهت عکس طرفی از توپ که جریان هوای مخالف ایجاد میکند، وارد میشود. زمانی که زنندهی ضربهی ایستگاهی در جهت خلاف عقربههای ساعت به توپ چرخش میدهد، نیروی مگنوس باعث حرکت منحنیوار توپ به سمت چپ میشود و بالعکس.
به دلیل اینکه با کاهش سرعت، اثر مگنوس افزایش مییابد، شما حرکت منحنی توپ و فرود آن به سمت زمین را خیلی سریع مشاهده میکنید. انحنای توپ در هوا بیشتر و بیشتر میشود و در نتیجه با فریب دروازهبان و بازیکنان دفاعی نزدیک توپ، به تور دروازه مینشیند و تیم مدافع در دور کردن توپ دچار مشکل میشود. اگر بتوانید به اندازهی کافی نیرو وارد کنید، مطمئن باشید که توپ مسیر خود را به سمت دروازه پیدا خواهد کرد و اینگونه به نظر میرسد که ضربهی آزاد شما کاملا هوشمندانه زده شده و گویی که این ضربه زنده و دارای تفکر است.
بیشک زدن ضربات آزاد مواج و کاتدار مشابه آن چه در این مقاله از روبرتو کارلوس یا دیمیتری پایت دیدیم، کار سادهای نیست و برای نقض قوانین فیزیک یا بهتر بگوییم برای بهرهگیری کامل از این قوانین نیاز به تمرین زیاد دارید.
آیا تا به حال فکر کردهاید که حافظهتان به مرز انباشته شدن نزدیک شده است؟! اگر بارها و بارها جزییات مختلف زندگیتان را فراموش کردهاید، در این مقاله به شما راهکارهای موثر در تقویت حافظه را پیشنهاد میکنیم. با ما همراه باشید.
زندگی در عصر ارتباطات امروزه به معنای احاطه شدن با حجم عظیمی از اطلاعات است که گاهی به شکلی سرسامآور ذهنمان را اشغال میکند. در این بین حافظهی انسان با ظرفیت مشخص خود با حجم انبوهی از وروردیها روبرو است که به خاطر سپردن همهی این جزییات شاید مساوی با فراموشی اطلاعات اساسی دیگر باشد. در این مقاله و با استناد بر توصیههای متخصصان این حوزه، راهکارهایی برای بازیابی قدرت حافظه ارایه شده است.
از مکانی که هر روزه ماشین خود را پارک میکنید تا رمزهای اکانت فیسبوک و شبکههای اجتماعی دیگری که عضوشان هستید، همه اینها حجم بالای اطلاعاتی هستند که با آنها سر و کار دارید و باید به خاطر بسپارید.
اگر شما هم جزو آن دسته افرادی هستید که با حفظ کردن این حجم انبوه جزییات مشکل دارید، بدانید که تنها نیستید!
شاید نام ورزشکاران حافظه به گوشتان خورده باشد. این گروه افرادی هستند که برای نشان دادن مهارتها و متدهای جالب در زمینهی تقویت نیروی حافظه، به سراسر دنیا سفر میکنند و حتی تعدادی از آنها در مسابقات حرفهای و سطح بالای حافظه (Extreme Memory Tournament) که سالانه در تاریخهای ۲۴ تا ۲۶ ماه ژوئن در ساندیاگوی کالیفرنیا برگزار میشود، شرکت میکنند.
جدای از این رقابتها، قهرمانان حافظه توصیههای مفید و کاربردی برای آنهایی که به دنبال متدهای ویژه برای تقویت حافظه هستند، ارایه میکنند. در ادامه با برخی از این راهکارها آشنا میشویم.
ایجاد قلمرو حافظه (Memory)
رویکرد حافظه بر مبنای این ایده است که قدرت تجسم حافظه فضایی ما به مراتب قدرتمندتر از حافظهی مربوط به ِیادآوری کلمات و اشیا است. قهرمان حافظهی جهان الکس مولن (Alex Mullen) در اینباره میگوید: «زمانی که در منزل خود هستید بهراحتی میتوانید جزییات دکوراسیون محلی که در زمان تعطیلات، اقامت داشتید یا محل کار خود را به یاد آورید. شما میتوانید از این توانایی ذاتی در موارد مختلفی استفاده کنید. لیست مواد غذایی منزلتان یکی از همین موارد است.
لیست خرید خود را بردارید (ممکن است این لیست شامل مواد مختلفی مثل میوهجات، دستمال کاغذی، نان، شیر و غیره باشد). همانطور که در راه منزل به سمت فروشگاه هستید این آیتمها را در ذهن خود تجسم کنید. در اتاق پذیرایی خود مبلهایتان را میبینید که با کاوری مانند دستمال کاغذی یا حوله پوشیده شده است. سپس ذهنتان را سمت اتاقتان معطوف کنید و در آنجا تابلوی یک تخمگذار عظیم (تخممرغ یکی از آیتمهای خریدتان) را روی تخت خود تجسم کنید در حالیکه مشغول خوردن نان است (و یکی دیگر از موارد موجود در لیست خریدتان). و در آخر به حمام سری میزنید و آنجا هم با منظرهی وان پر از شیر مواجه میشوید! به این ترتیب لیست خرید خود را کامل و به شکل تصویری مرور کردهاید.
به یک صحنهی خاص فکر کنید
ذهن ما خاطرات تصویری را مانند یک دوربین عکاسی در خود ثبت میکند. هر آنچه که میبینیم مانند یک عکس در یک مجموعهی خاص از سلولهای مغزی در قسمتی از عمیقترین نقطهی ذهن که هیپوکامپوس نام دارد، حک میشود. به ابن فرآیند ذهنی پشتیبانی میگویند.
همگی ما تجربهی جا گذاشتن کلیدهای خود، کیف پول، موبایل و حتی ماشین را برای حداقل یکبار داشتهایم. دلیل این فراموشی انباشته شدن حجم حافظه با موارد مشابه دیگر است. فکر کنید که تا به حال چندین بار محل پارک ماشین یا جایی که کلیدها را پرتاپ کرده بودید را فراموش کردهاید؟
سیستم مغزی شما به هزاران خاطره و رویداد کدگذاری شده است که با گذشت زمان آنها کمکم به دست فراموشی سپرده میشوند و جایشان را خاطرات دیگری میگیرند.
برای تقویت نیروی حافظهی خود بهتر است که خاطرات را جداگانه در ذهن دستهبندی کنید. قهرمان حافظهی آمریکا، جوشوآ فوار (Joshua Foer)، در این زمینه پیشنهاد میکند که برای ِبه یاد آوردن محل جا گذاشتن کلیدها، در هر موقعیتی که کلیدهایتان همراهتان بود سعی کنید که چند صحنه از همان مکان را با جزییاتش به خاطر بسپارید. بهطور مثال اگر در حال استراحت بودید میتوانید جنس و رنگ تخت را در نظر بگیرید (چوبی، فلزی، قرمز و غیره) یا تابلویی که به دیوار محل آویخته شده است یا هر نشانهی دیگری که در بازسازی دوباره صحنه میتواند یادآور باشد.
با آیتم موردنظر ارتباط احساسی برقرار کنید
داشتن حس ارتباطی با شی یا مکان موردنظر در به خاطر سپردن جزییات کمک بسیار میکند. بنا بر مطالعات اخیر دانشمندان دانشگاه هاروراد (Harvard) و امآیتی (MIT)، عموم مردم یک تصویر کامل را نسبت به جزییاتی مانند رنگ چند مربع ساده، بهتر به یاد میآورند و این مساله به این معناست که ذهن انسان در به خاطر سپردن اطلاعات جامع نسبت به جزییاتی مانند اشکال هندسی به مراتب قدرتمندتر است. محققان بر این باور هستند که برقراری ارتباط احساسی بین اشیا یا تصاویر میتواند قدرت حافظه را افزایش دهد.
حافظهی خود را با متدهای منطقی تقویت کنید
اگر میخواهید کلمهای را حفظ کنید پیشنهاد میشود که بر حروف آن کلمه تمرکز کنید. بهطور مثال نام Roy G. Biv را در نظر بگیرید. یک روش جالب برای به ذهن سپردن این کلمه این است که حروف آن را جداگانه درنظر بگیرید و برای هر کدام رنگی تعیین کنید. ( R یادآور Red، حرف O نشان کلمهی Orange، حرف y اول کلمهی G ،Yellow حرف اول رنگ Green، حرف B اولین حرف Blue، حرف I هم Indigo و V هم به عنوان Violet را در نظر بگیرید)
پیتر بروان (Peter Brown)، هنری رودیگر (Henry Roediger) و مارک مک دانیل (Mark McDaniel) در کتاب علم یادگیری موفقیتآمیز (Make It Stick) عنوان کردند که به خاطر سپردن مطالب و جزییات از طریق روشهای منطقی نه تنها یک ابزار مفید است، بلکه با ایجاد یک ساختار ذهنی بازیابی مطالب آموخته شده را آسانتر میکند.
موارد جدید را با قدیمیترها ارتباط دهید
جاشوا فوار (Foer) در شوی تلویزیونی TED talk بیان میکند احتمال اینکه شخصی، نام مردی را که شغلش نانوا است به خاطر آورد بسیار بیشتر از حالتی است که بخواهد نام مردی که فامیل او نانوا (Baker) است را به ذهن بسپارد.
اما به راستی چرا اینگونه است؟
به عقیده فوار، نام فامیلی نانوا (Baker) بهطور مشخص معنایی برای ما ندارد و تکرار این نام تنها ممکن است که مجموعهای از خاطرات شناور را در مغزمان به جریان اندازد در حالیکه همهی ما نسبت به حرفهی نانوایی و نانواهایی که کلاه سفید خندهدار بر سر دارند و خمیر ورز میدهند، آشنایی کامل داریم.
نویسندگان کتاب Make It Stick در کتاب خود به این نکته اشاره کردهاند که هرقدر فهم و دانش قویتری نسبت به مفاهیم تازه آموخته شده داشته باشید به همان نسبت هم در به خاطر سپردن مطالب موفقتر خواهید بود.
براساس مطالعاتی که توسط ژورنال Science انجام شده است، به نظر میرسد که سرانجام ممنوعیتهای اعمال شده درخصوص CFCها مفید واقع شده و لایهی اوزون در حال ترمیم شدن است.
به تازگی خبرهای خوبی از استراتوسفر به گوش میرسد: به گزارش مجلهی نیویورک تایمز، لایهی اوزون زمین در حال ترمیم است. در حالی که پژوهشگران سالها است که در حال مشاهدهی بازگشت لایهی اوزون هستند، مطالعات جدید در ژورنال Science نشان دهندهی آن هستند که ممنوعیت اعمال شده در خصوص استفاده از کلروفلوئوروکربنها کارساز واقع شده است.
در حالیکه پیشرفتهای به وجود آمده در این خصوص واقعا امیدوار کننده هستند، اما با این حال براساس مطالعات صورت گرفته، ترمیم کامل لایهی اوزون تا اواسط قرن حاضر، به وقوع نخواهد پیوست.
دکتر سوزان سلیمان، دانشمند حوزهی شیمی جو، میگوید:
لایهی اوزون را همانند یک بیمار تصور کنید. در ابتدا وضعیت آن رو به وخامت بود. اما بعدها این روند متوقف شد، علیرغم آنکه به ثبات رسیده بود، اما با این حال در حالت بدی قرار داشت.
در حقیقت، سال گذشته، در طول فصل اوج تخریب لایهی اوزون در اواخر فصل تابستان و در اوایل فصل پاییز، ابعاد این سوراخ به بزرگترین میزان خود رسیده بود (تصویر بالا).
یک نشانهی امیدوار کنندهتر: این مطالعه نشان میدهد که مساحت سوراخ لایهی اوزون، که در واقع بیشتر شبیه به یک نقطهی باریک بر فراز قطب جنوب، و همچنین قطب شمال و برخی از مناطق در عرضهای جغرافیایی میانی است، در حال حاضر در حدود ۳.۸۸ میلیون کیلومترمربع (۱.۵ میلیون مایل مربع) نسبت به مساحت آن در سال ۲۰۰۰، کوچکتر شده است. در سال ۲۰۰۹ دانشمندان ناسا با انجام یک شبیهسازی، حوادثی را که در صورت اجرا نشدن معاهدهی سال ۱۹۸۷ پروتکل مونترال، مبنی بر منع استفاده از CFC در سراسر سیاره، ممکن بود رخ دهد، به تصویر کشید. با توجه به این پژوهش، تا دههی ۲۰۵۰، چیزی از لایهی اوزون باقی نمیماند، و تنها تابش ۱۰ دقیقهای آفتاب تابستان نیویورک میتوانست منجر به بروز آفتاب سوختگی چشمگیری شود.
تا پیش از این دانشمندان بر این عقیده بودند که رشد مغز بعد از چند سال در انسان متوقف میشود. با این حال تحقیقات جدید نشان میدهند که در تمامی مراحل حیات فرد، مغز توانایی تشکیل شبکههای عصبی و ایجاد نورونها را دارد. با ما همراه باشید تا با ۹ راهکار در جهت افزایش قدرت مغز آشنا شوید.
تمرینات فیزیکی روزانه به مدت ۳۰ دقیقه، انجام مدیتیشن، تغذیهی مواد خوراکی سرشار از فلاونوئید مثل بلوبری یا آنتیاکسیدانها مثل چای سبز سهم زیادی در ایجاد و ترمیم سیناپسهای عصبی شما دارند. به علاوهی این راهکارها، ۹ توصیهی زیر هم به شما در پرورش قدرت مغز کمک میکنند:
۱. رژیم غذایی
رژیمهای غذایی کمکالری یا حتی روزهداری در ساعاتی از شبانهروز تاثیر زیادی بر رشد نورونهای مغز و کاهش ریسک ابتلا به بیماریهای زوال عقلی، Neurodegenerative، خواهد داشت. در حین روزهداری سطح پروتئن لپتین، هورمون تحریککنندهی چاقی، در فرد کاهش و فعالیت نورونها برای تولید انرژی افزایش پیدا میکند. رژیمهای غذایی متنوعی برای این کار وجود دارد و هر پزشکی یک راه را پیشنهاد میدهد. با این حال میتوان یک روز در هفته را روزه گرفت یا فاصلهی بین وعدههای غذایی را زیادتر و میانوعدهها را حذف کرد.
۲. سفر
قرارگیری در یک محیط جدید و پیچیده مغز شما را در معرض فعالیت و رشد قرار میدهد. موقعیتهای جدید امکان رشد دندریتها در شبکههای عصبی را فراهم میکنند. با این حال قرار نیست کل دنیا را سفر کنید، تنها کافی است به شهرها و مکانهای موردعلاقهی خود سر بزنید.
۳. تکنیکهای به خاطرسپاری
تمرین دادن مغز باعث تقویت شبکههای عصبی به خصوص در قسمت جلویی شده که در نهایت منجر به کاهش سرعت زوال آن در دوران پیری میشود. روشهای یادیاری، mnemonics، به نوعی از تمرینات فکری میگویند که با پیوند تکنیکهای تصویرسازی، حجمسازی، ریتم و ملودی سعی در بهخاطرسپاری مجموعهای از اتفاقات را دارند.
پرکاربردترین این تکنیکها به قصر یا کاخ حافظه، Method of Loci، شناخته میشود. اولین قدم در این روش تجسم یک مکان فیزیکی است؛ این مکان میتواند کاملا تخیلی یا یک فضای کاملا واقعی مثل اتاق خواب، خانه یا مسیر محل کار شما باشد. هرچه این تصاویر ذهنی عجیبتر باشند به یادآوری آنها آسانتر خواهد بود. در مرحلهی بعد باید در مکانی که تجسم کردهاید واژهها، تصاویر یا حتی خاطرات خود را جایگذاری کنید. به عنوان نمونه میتوانید به جاهای مهم اتاق خواب خود واژههای مختلفی اختصاص دهید، بنابراین با تجسم اتاق خود واژهها به یاد شما میآیند.
با استفاده از این روشها میتوان اسم، فرمول ریاضی، شعر یا خیلی چیزهای دیگر را به خاطر سپرد.
۴. نواختن موسیقی
تحقیقات بر روی افرادی که یک آلت موسیقی را انتخاب کرده و مینوازند در مقایسه با افرادی که به سمت موسیقی نرفتهاند، نشان میدهد که نواحی مختلف مغز گروه اول ارتباط بیشتری و در نتیجه شبکهی عصبی به مراتب کاملتری دارند. دانشمندان علوم اعصاب معتقدند یک ساز موسیقی یک تجربهی کامل و چند حسی را برای فرد رقم میزند. اگر هیچ وقت فرصتی برای یادگیری موسیقی نداشتهاید برای رسیدن به قدرت بالاتری از مغز باید به یادگیری آن بیشتر فکر کنید.
۵. استفاده از دست مخالف
همیشه استفاده از دست مخالف سخت است؛ به عنوان مثال افراد راستدست به سختی میتوانند در کارهای اصلی خود با دست چپ کار کنند. با این حال تحقیقات نشان میدهند که استفاده از دست مخالف به رشد شبکههای مغزی کمک زیادی میکند. بنابراین میتوان در کارهای روزانه از دست مخالف برای پیامک زدن، مسواک زدن و کارهای دیگر بهره برد. در روانشناسی به این تمرینها، تمرینهای نوروبیک هم گفته میشود. در نتیجهی این تمرینات میتوان قدرت ذهن را افزایش و حتی سلامت روحی را بهبود داد.
۶. مطالعهی داستان
در جریان یک تحقیق علمی که در آن شرکتکنندگان در طول ۱۹ روز یک داستان مشخص را مطالعه کردند، مشخص شد که رشد شبکههای ارتباطی در مغز این افراد سرعت بیشتری را به خود گرفته است. اگرچه تمامی این افراد داستان را به طور کامل مطالعه نکردند اما رفتار همین افراد هم نتایج آزمایش را تایید کردند.
بیشتر تحرکات در مغز افراد مورد مطالعه در ناحیهی مربوط به کنترل حواس فیزیکی و سیستم حرکتی افراد بود. محققین معتقدند که خواندن داستان فرد را در موقعیت شخصیت اصلی داستان قرار میدهد و میتواند اتفاقات جدیدی را در فضایی جدید تجربه کند.
۷. یادگیری لغات جدید
یادگیری لغات جدید یا بهطورکلی یادگیری یک زبان جدید تاثیر زیادی بر قدرت شنیداری، تصویری و فرآیندهای ذهنی شما خواهد داشت. افزایش دامنهی لغات در کارایی بالاتر مغز اهمیت بالایی دارد.
۸. انجام کارهای هنری
یادگیری و انجام فعالیتهای هنری تاثیر بالایی بر افزایش فعالیتهای ذهنی دارد و میتواند شبکههای مغزی شما را به طور شگفتآوری گسترش دهد. طراحی، نقاشی، کار با موزاییک یا جواهرسازی همه فعالیتهایی هستند که برای رسیدن به قدرت بالاتری از ذهن به کمک شما میآیند.
۹. خواب
خواب روزانه ۷ تا ۸ ساعت به صورت منظم کمک زیادی به رشد دندریتهای سیستم عصبی میکند. بنابراین ریتم خواب خود را در شبانهروز حفظ و سعی کنید در ساعت مشخص وارد رختخواب و در ساعتی مشخص از خواب بیدار شوید. در این بین برای رسیدن به خوابی راحتتر میتوان از نوشیدنیهایی مثل چای قبل از خواب استفاده و محیط اتاق خواب را به صورت دلخواه طراحی کرد.
هرچه جلوتر میرویم بیش از آنکه به حافظه خود رجوع کنیم به حافظه گوشیهای هوشمند و ابزارهای الکترونیکی همراه خود مراجعه میکنیم. از اینرو کمکم بسیاری از چیزها را فراموش میکنیم. در ادامه مرور مختصری بر ترفندهای ساده برای تقویت حافظه خواهیم داشت.
برای تقویت حافظه خود به فعالیتهای پیچیده نیاز ندارید و تنها با انجام کارهای ساده زیر میتوانید حافظه خود را تقویت کنید. در ادامه ۱۰ راه تقویت حافظه که از نظر علمی نیز مورد تایید قرار گرفتهاند را با هم مرور میکنیم.
۱. نقاشی کنید
مطالعات جدید نشان میدهند که نقاشی کردن تصاویرِ لغات کمک میکند تا خاطرات قویتر و قابل اعتمادتری بسازید. البته مطالعات نشان داده است که کیفیت نقاشی شما چندان اهمیتی ندارد. این امر به این مفهوم است که هر کسی میتواند از این تکنیک سود ببرد حتی اگر استعداد زیادی در نقاشی کردن نداشته باشد.
۲. چشمان خود را ببندید
طبق جدیدترین مطالعات صورت گرفته، بستن چشمها واقعا به شما کمک میکند تا خاطرات را به یاد بیاورید. کسانی که شاهد عینی جرایم بودهاند با بستن چشمهای خود دو برابر بیش از حالتی که چشمهایشان باز بوده جزئیات حادثه را به یاد آوردهاند. این موضوع باعث شده تا نتایجی که این افراد برای پلیس بازگو کردهاند مفیدتر باشد.
۳. تصور کنید که چهطور آن موضوع به شما مربوط است
تحقیقات روانشناسی نشان داده است که تصور این که چهطور موضوعات به شما مربوط میشوند کمک میکند تا یادآوری مسائل برای شما سادهتر شود. در این مطالعه هم افرادی که دچار مشکلات حافظه بودند و هم افرادی که چنین مشکلاتی نداشتند مورد مطالعه قرار گرفتند و درنتیجه مشخص شد که این روش برای هر دو گروه مفید بوده است.
نتایج نشان داد که چه افراد دارای مشکلات حافظه باشند و چه نباشند، تصور کردن خود و پیدا کردن رابطه خود با خاطرات بهترین استراتژی بوده است. در مقایسه با شرایط عادی، این استراتژی حتی کمک کرده تا مقدار جزئیاتی که افراد به یاد میآورند ۳ برابر شود.
۴. ۴۰ ثانیه تمرین
طبق مطالعات انجام شده، ۴۰ ثانیه تکرار و تمرین خاطره میتواند کلیدی برای یادآوری دائمی خاطره باشد. وقتی شروع به گفتن و تمرین خاطره میکنید همان نقطهای از مغز شما فعال میشود که پیش از این مانع از به یادآوری خاطره بود. این نقطه از مغز (قشر خاکستری پشتی) همان نقطهای است که در بیماری آلزایمر آسیب میبیند.
اسکنهای مغزی صورتگرفته نشان میدهند که هر چه فعالیتی که هنگام یادآوری خاطره صورت میگیرد با خاطره موردنظر مرتبطتر باشد افراد بیشتر میتوانند به یاد بیاورند.
۵. پابرهنه بدوید
مطالعات جدید نشان میهند که پابرهنه دویدن بیشتر از با کفش دویدن باعث بهبود حافظه میشود. احتمالا مزایای پابرهنه دویدن در این است که در زمان پابرهنه دویدن درخواستهای بیشتری به مغز ارسال میشود؛ برای مثال لازم است که شما از سنگها و هر چیز دیگری که ممکن است به پایتان آسیب بزند دوری کنید. نوعی از حافظه که در این مطالعه مورد آزمایش قرار گرفته حافظه در حال کار نامیده میشود. مغز از حافظه در حال کار برای یادآوری و پردازش اطلاعات استفاده میکند.
۶. با دستخط خود بنویسید
طبق تحقیقات جدید، نوشتن با دست حافظه را در مقایسه با استفاده از کیبوردهای واقعی یا مجازی بیشتر تقویت میکند. بازخورد حاصل از نوشتن در کنار حس لمس کاغذ و خودکار به یادگیری افراد کمک میکند. مناطقی از مغز که برای زبان حیاتی هستند از طریق فعالیتهای فیزیکی بیشتر فعال میشوند.
۷. وزنه بلند کنید
طبق مطالعات جدید، یک تمرین با وزنه میتواند فورا حافظه بلندمدت شما را تا ۲۰ درصد افزایش دهد. با وجود اینکه در حال حاضر مشخص شده است که چند ماه تمرین ایروبیک میتواند باعث بهبود حافظه شود، این اولین تحقیقی است که تاثیرات تمرینات قدرتی کوتاهمدت را بررسی میکند.
۸، ۹ و۱۰. فعالیتهای دوران کودکی
بالا رفتن از درخت تا ۵۰ درصد بر حافظه در حال کار تأثیر مثبت دارد. این موضوع در رابطه با سایر فعالیتهای دوران کودکی نظیر حفظ تعادل هنگام پیادهروی بر روی جدول کنار خیابان و پیدا کردن مسیر در بین موانع نیز صادق است.
دکتر تریسی الووی- یکی از محققان این مطالعه میگوید:
بهبود حافظه در حال کار میتواند تاثیرات مطلوبی روی جنبههای مختلف زندگی ما داشته باشد و خیلی جالب است که میبینیم حتی تحریکات ناشی از فعالیتهای بدنی هم در مدت زمان کوتاهی روی بهبود حافظه تاثیر دارند.