واقعیت مجازی نوعی فناوری‌ است که در آن محیطی مجازی در جلوی چشمان کاربر قرار می‌گیرد و براساس حرکت سر و بدن آن محیط مجازی تعامل برقرار می‌کند. به عبارت دیگر هنگامی‌که یک فرد هدست واقعیت مجازی را بر روی سر خود نصب می‌کند، در جلوی چشمان خود محیطی را مشاهده می‌کند که براساس تغییر موقعیت بدنش تغییر می‌کند و ذهن انسان پس از مدتی می‌پذیرد که در یک محیط واقعی قرار گرفته است.

یک محیط واقعیت مجازی در هدست واقعیت مجازی توسط اپلیکیشن‌های اختصاصی آن به وجود می‌آید. برخی از این محیط‌ها به صورت گرافیک رایانه‌ای و سه بعدی هستند و برخی دیگر نیز ویدئوها یا تصاویری ۳۶۰ درجه از محیط‌های واقعی هستند که از قبل فیلمبرداری شده‌اند. با این قابلیت فناوری واقعیت مجازی می‌توان این امکان را فراهم کرد تا افراد بتوانند از امکانات و مکان شما به خوبی دیدن کنند.

اغلب محیط‌های واقعیت مجازی در درجه اول، تجربه‌های دیداری می‌باشند که از طریق یک هدست واقعیت مجازی قابل مشاهده و تجربه می‌باشند. برخی از اپلیکیشن‌ها دارای اطلاعات حسی دیگری مانند تولید صدا هم می‌باشند. محیط‌های شبیه‌سازی شده می‌توانند مانند محیط‌های زندگی واقعی و یا به صورت کاملا متفاوت باشند نظیر آنچه در محیط‌های بازی دیده می‌شود.انواع هدست‌ها:

براساس نوع کارکرد هدست‌های واقعیت مجازی می‌توان آنها را به دو بخش تقسیم نمود. اول هدست‌هایی که برای نمایش تصویر از نمایشگرهای اختصاصی درون خود استفاده می‌‌کنند و دوم هدست‌هایی که برای نمایش تصویر از نمایشگر تلفن همراه استفاده می‌کنند.

با توجه به این‌که تلفن‌های همراه پرقدرت که قابلیت پردازش و نمایش اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده را داشته باشند در حال حاضر زیاد شده‌اند لذا هدست‌هایی که بر این اساس کار می‌کنند نیز بسیار بیشتر مورد استقبال قرار گرفته‌اند. در حال حاضر اکثر هدست‌های واقعیت مجازی در بازارهای جهانی مبتنی بر تلفن‌های هوشمند هستند و به همین خاطر هم قیمت بسیار پایین‌تری نسبت به نوع اول هدست‌ها دارند.

جدول تطابق‌پذیری گوشی‌های موبایل با نرم‌افزارهای واقعیت مجازی

قابلیت	بهترین	قابل استفاده	حداقل مقادیر
اندازه صفحه نمایش (به اینچ)	۵”	از  ۴٫۵” تا  ۶”	بین ۴٫۵” تا ۶”
دقت (رزولوشن) صفحه نمایش	Full HD (1080 ×۱۹۲۰) یا بالاتر	HD (720×۱۲۸۰)	< 480×۸۰۰
پردازنده	Quad Core 1.6 GHz یا بالاتر	در صورتی که کمتر از این مقدار است لطفاً قبل از خرید، یکی از اپلیکیشن‌های واقعیت مجازی را روی گوشی تست کنید.
سنسورهای حرکتی	شتاب‌سنج، ژیروسکوپ	در صورت نداشتن این سنسورها، بازی‌ها و اپ‌های سه بعدی کار نمی‌کنند
سیستم عامل	Android / iOS	Windows phone (تعداد کمی نرم افزار موجود است)

تفاوت واقعیت مجازی و واقعیت افزوده:

یکی از اشتباهات رایج در میان جامعه ایران در خطاب کردن فناوری واقعیت مجازی با عنوان واقعیت افزوده است. باید گفت که واقعیت افزوده فناوری‌ای است که در آن تصویر سه‌بعدی یا اطلاعاتی به‌صورت متن یا تصویر بر روی تصویر زنده‌ای که از طریق دوربین موبایل یا تبلت در حال نمایش است نشان داده می‌شود. البته این فناوری دارای محدودیت‌هایی است که باعث شده توسعه‌ی آن به کندی صورت بگیرد و فراگیر نشده باشد.

البته در برخی از اپلیکیشن‌های واقعیت مجازی با استفاده از دوربین پشتی گوشی همراهی که در هدست قرار گرفته است، تصاویر از محیط ضبط شده و با اطلاعات یا محتوای سه‌بعدی ادغام می‌شوند.

چه چیز واقعیت مجازی برای ما جذاب و هیجان‌انگیز است؟

در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت که واقعیت مجازی یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین پارادایم‌های حک شده در ذهن ما را می‌شکند. و آن پارادایم تماشای تصویر متحرک از دریچه‌ی یک پنجره است. از زمانی‌که تلویزیون و سینما اختراع شدند و به دسترس مردم رسیدند، همیشه ما فقط می‌توانستیم به یک صفحه نگاه کنیم و اگر صورتمان را از روبروی آن صفحه برمی‌گرداندیم اشیا و محیط اطراف‌مان را مشاهده می‌کردیم. ولی در فناوری واقعیت مجازی، زمانی‌که هدست واقعیت مجازی را بر روی سرمان قرار داده‌ایم، هنگامی‌که سر خود را حرکت دهیم براساس آن حرکت، تصویر نمایش داده شده نیز تغییر می‌کند گویی که دقیقاً در آن محیط قرار داریم.

عمده‌ترین کاربردهای فناوری واقعیت مجازی:

استفاده در صنعت توریسم:

یکی از کاربردهای مهم فناوری واقعیت مجازی در گردشگری است. به این صورت که ویدئوها و یا تصاویری ۳۶۰ درجه و با کیفیت بالا از مکان‌های توریستی و مهم تهیه می‌شود و افراد هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر می‌توانند با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی آن ویدئوها را آن‌گونه ببینند که گویی در همان جا قرار دارند و به هر طرف که بخواهند می‌توانند حرکت کنند.

استفاده در نمایش مکان‌های اجاره‌ای و فروشی:

یکی دیگر از کاربردهای این فناوری نمایش همه جهته و کامل فضای داخلی و بیرونی مکان‌هایی است که برای فروش یا اجاره قرار گرفته‌اند. به‌طوری‌که فرد بیننده به راحتی می‌تواند بدون حضور در آن مکان، همه جنبه‌های آن را از طریق هدست واقعیت مجازی بررسی کرده و انتخاب کند. همچنین از این فناوری می‌توان برای پیش‌نمایش طرح‌های نمای داخلی آپارتمان‌ها استفاده نمود.

سرگرمی

اگر صنعت گیمینگ در حال حاضر یکی از کاربردهای اولیه و اصلی تکنولوژی واقعیت مجازی نباشد، پس دیگر شکل‌های سرگرمی قطعا خواهند بود. در حال حاضر تماشاگران سینما می‌توانند از فیلم‌های سه‌بعدی لذت ببرند؛ اما با اپلیکیشن‌هایی مانند Oculus Cinema، کاربران می‌توانند به شکلی عمیق‌تر و موثرتر از دیدن این فیلم‌ها لذت ببرند. آنها می‌توانند فیلم‌ها را روی یک پرده بسیار بزرگ مجازی تماشا کنند– چیزی شبیه به یک تجربه شخصی دیدن فیلم- و خودشان را درون آن فیلم تصور کنند؛ محاصره شده در میان افکت‌های تصویری و صوتی. اگر شما جزو علاقه‌مندان و طرفداران ورزش هستید، بد نیست بدانید که شرکت‌های ارائه‌دهنده پلت‌فرم واقعیت مجازی مانند LiveLike VR یک استادیوم مجازی ساخته‌اند که می‌توانید هیجان و تجربه حضور در روز مسابقه و بازی را با دوستان‌تان در آن شریک شوید، آن هم در راحتی کامل و از روی کاناپه اتاق‌تان. تکنولوژی واقعیت مجازی با ساختاری مشابه همچنین می‌تواند تجربه متفاوتی از حضور در یک کنسرت موسیقی را با پلت‌فرم‌هایی مانند آنچه شرکت Next VR ارائه کرده است، برای کاربران ایجاد کند آن هم بدون حضور طرفداران پرسر و صدا و شلوغ.  حتی در صنعت توریسم و جهانگردی هم این تکنولوژی نفوذ کرده است. شرکت جهانگردی Marriott’s Travel Brilliantly در همکاری با شرکت Oculus قرار است علاقه‌مندان سفر و مسافرت را غافلگیر کند. به این ترتیب و با استفاده از یک اپلیکیشن شما می‌توانید به‌صورت مجازی و تنها در ۹۰ ثانیه به هاوایی بروید و با سرمای این روزها برای چند لحظه خداحافظی کنید.

بهداشت و درمان

صنعت بهداشت و درمان با وجود موسساتی که از تصاویر کامپیوتری برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند، یکی از بزرگ‌ترین استقبال‌کنندگان از تکنولوژی واقعیت مجازی است. شبیه‌سازی‌های واقعیت مجازی از قبیل آنچه شرکت‌های نرم‌افزاری Surgical Theater و Conquer Mobile تولید می‌کنند، می‌توانند تصاویر تشخیصی درست و دقیقی را از اسکن‌ها و مدل‌های سه‌بعدی تهیه شده از آناتومی بیماران را ایجاد کنند. مدل‌های مجازی به پزشکان و جراحان تازه‌کار و باتجربه کمک می‌کنند تا بتوانند امن‌ترین و موثرترین راه برای پیدا کردن محل تومورها را ارائه دهند، ابزارهای جراحی را در جای درست قرار دهند یا امکان تمرین و تست درمان‌ها و عمل‌های جراحی پیچیده را فراهم بیاورند. صرف‌نظر از جراحی، واقعیت مجازی همچنین می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر و مقرون به صرفه برای توانبخشی به‌کار برده شود. بیماران ضایعات مغزی و نخاعی در سراسر اروپا حالا می‌توانند از یک درمان موثر مبتنی بر واقعیت مجازی که از سوی شرکت MindMazeto ارائه شده است، بهره ببرند. این درمان امکان بازیابی عملکرد فیزیکی و شناختی را با روند درمانی سریع‌تر از روش‌های معمول برای بیماران فراهم می‌آورد. تمرینات مجازی و بازخوردهای در لحظه در درمان MindMazeto احساس انجام یک بازی را در بیمار ایجاد کرده و با ایجاد انگیزه در بیماران، آنها را به تمرین هر روزه ترغیب می‌کند.

فضانوردی

این روزها دانشمندان ناسا یک ماموریت سخت در پیش دارند؛ جست‌وجوی زندگی در سیاره‌های دیگر. به همین دلیل هم هست که آنها به دنبال تکنولوژی واقعیت مجازی هستند تا بتوانند از طریق آن روبات‌ها را روی مریخ کنترل کرده و راه‌های دقیق و کم‌خطر را برای فضانوردان پیدا کنند. در لابراتوار Jet Propulsion ناسا محققان هدست Oculus Rift را با تجهیزات سنجش حرکت مربوط به Kinect 2 و Xbox One مرتبط کرده‌اند تا از این طریق بتوانند یک بازوی رباتیک را با حرکات دست اپراتور کنترل کنند. این تکنولوژی در آینده‌ای نه چندان دور می‌تواند برای کنترل مریخ‌نوردها یا دیگر ابزارها از میلیون‌ها مایل دورتر به‌کار برده شود. با اضافه کردن تردمیل Virtuix Omni هم محققان می‌توانند پیاده‌روی روی سطح مریخ را شبیه‌سازی کنند تا فضانوردان را برای یک فرود موفقیت‌آمیز تقویت کنند. در نمایشگاه CES امسال هم ناسا این شانس را به بازدیدکنندگان داد تا از طریق تکنولوژی واقعیت مجازی بتوانند آنچه را که فضانوردان هنگام صعود به فضا می‌بینند، ببینند و تجربه کنند.

موزه‌ها

واقعیت مجازی می‌تواند علایق فرهنگی ما را پررنگ‌تر کند. این تکنولوژی می‌تواند بلافاصله و در لحظه کاربران را به موزه لور پاریس، آکروپولیس در آتن و موزه گوگنهایم در نیویورک ببرد. در واقع تعدادی از موزه‌ها در حال حاضر با همکاری توسعه‌دهندگان توانسته‌اند فضاهای مجازی را ایجاد کنند که مردم بتوانند تجربه حضور فیزیکی در موزه را در آنها داشته باشند. سال گذشته موزه بریتیش در لندن اولین آخر هفته واقعیت مجازی خودش را برگزار کرد و موزه تاریخ طبیعی آمریکا در شهر نیویورک هم امکان تماشای بعضی از مجموعه‌های خودش را به صورت مجازی و از طریق عینک واقعیت مجازی Cardboard گوگل برای علاقه‌مندان فراهم آورد. به این ترتیب حالا هر کاربر موبایل هوشمند می‌تواند با استفاده از عینک واقعیت مجازی گوگل به تماشای این موزه برود.

خودروسازی

از فرآیند طراحی تا نمونه‌های اولیه مجازی، خودروسازان هم دهه‌ها است که از شبیه‌سازی‌های تکنولوژیک بهره می‌برند. شرکت فورد با استفاده از هدست واقعیت مجازی Oculus Rift یک مرکز واقعیت مجازی برای توسعه خودروهای بدون راننده خود ساخته است. در آزمایشگاه این شرکت در دربورن میشیگان کارمندان می‌توانند یک هدست واقعیت مجازی را پوشیده، یک صندلی در خودرویی که هنوز تولید نشده داشته باشند و از این طریق داخل و خارج یک خودرو را بازرسی کنند. نمونه‌های اولیه مجازی به طراحان و مهندسان بخش‌های مختلف امکان بازرسی عناصر مختلف مانند موتور از نزدیک را داده تا بتوانند قبل از ورود خودرو به بازار مشکلات احتمالی آن را پیدا و رفع کنند.

آموزش

صنعت خودرو تنها کاربرد واقعیت مجازی برای اهداف طراحی نیست؛ شرکت تویوتا همچنین از هدست‌های واقعیت مجازی Oculus به عنوان بخشی از کمپین TeenDrive365 خودش استفاده می‌کند تا از این طریق به نوجوانان و والدینشان درباره رانندگی پرخطر آموزش دهد. این تجربه‌های تأثیرگذار که با هدست‌های واقعیت مجازی ایجاد می‌شوند، می‌توانند آموزش در حوزه‌های مختلف را متحول کنند. مقامات شرکت تویوتا می‌گویند واقعیت مجازی می‌تواند با ساده کردن و شبیه‌سازی موقعیت‌های پیچیده برای افراد در سنین مختلف، آموزش شناختی سریع‌تر، موثرتر و کاربردی‌تری را ایجاد کند. اپلیکیشن‌هایی مانند Unimersiv و Cerevrum نمونه‌هایی از ابزارهای آموزشی آنلاین مبتنی بر واقعیت مجازی هستند.

دادگاه‌ها

عکس‌های ثابت و دوبعدی ممکن است ابزار کافی جهت ارزیابی صحنه‌های جرم برای اعضای هیات منصفه نباشند. دیدن یک صحنه جرم به صورت سه‌بعدی می‌تواند به قضات برای تجسم این‌که افراد و اشیا به چه صورت بوده‌اند، کمک زیادی کند. محققان دانشگاه زوریخ گزارشی را منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد استفاده از هدست واقعیت مجازی Oculus Rift برای بازسازی اتفاقات و صحنه‌های جرم در دادگاه‌ها را بررسی کرده است. این محققان متوجه شده‌اند استفاده از تکنولوژی تعاملی، تجسم و فهم بهتر و دقیق‌تر جزئیات یک مورد را راحت‌تر کرده و تصمیم‌گیری درباره مجرم بودن یا نبودن افراد را منصفانه‌تر می‌کند.

خرید

بسیاری از افراد در حال حاضر با خرید آنلاین از وب‌سایت‌ها آشنا هستند، اما اپلیکیشن‌های واقعیت مجازی مانند Trillenium می‌توانند قدم بعدی در شیوه خرید محصولات روی وب‌سایت‌ها باشند. این اپلیکیشن‌ها می‌توانند یک بازدید مجازی از تمام فروشگاه را ایجاد کرده و تجربه خریدهای آنلاین را بهبود بدهند. خریداران می‌توانند به جای نگاه کردن به کاتالوگ‌های موجود روی یک وب‌سایت، یک تجربه خرید در لحظه و حتی با همراهی دوستان‌شان را داشته باشند. این اپلیکیشن توانسته توجه یکی از بزرگ‌ترین خرده‌فروشی‌های آنلاین اروپا یعنی ASOS را به خود جلب کند. خریداران می‌توانند به‌زودی با استفاده از اپلیکیشن Trillenium و هدست‌های واقعیت مجازی، اجناس مختلف را از ASOS به راحتی با دقت خرید حقیقی و حضوری، بخرند.

صنایع نظامی

ارتش ایالات متحده آمریکا از شبیه‌سازهای واقعیت مجازی برای آموزش و تمرین سربازان قبل از به‌کار گرفتن آنها، استفاده می‌کند. نسخه‌های غیرتجاری بازی‌هایی مانند Virtual Battlespace 2 و Unity 3D برای آمادگی و تمرین بیشتر نیروهای نظامی پیش از نبرد به‌کار برده می‌شوند. شبیه‌سازی‌های بازی‌گونه به گروه‌ها این امکان را می‌دهد تا بتوانند با یکدیگر در فضای شبیه‌سازی شده و نزدیک به واقعیت همکاری کنند، پیش از آن‌که بخواهند با تجهیزات واقعی در دنیای حقیقی به نبرد بروند. این محیط شبیه‌سازی شده بسیار مهم و تأثیرگذار است چون تمرین و آموزش از این طریق تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری سربازان و نیروهای نظامی را تقویت می‌کند.

مدیتیشن و سلامت روانی

با استفاده از هدست واقعیت مجازی Oculus و برنامه Guided Meditation VR کاربران می‌توانند مکان شادی مخصوص خودشان را پیدا کنند و به خوبی در یکی از محیط‌های قابل انتخاب از این طریق به مدیتیشن بپردازند. کارشناسان معتقدند که این تجربه می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب ناشی از زندگی پرمشغله روزانه کمک کند.  واقعیت مجازی همچنین می‌تواند برای آنهایی که از مشکلات روانی جدی و نیازمند مراقبت بیشتر رنج می‌برند، به عنوان یک ابزار درمانگر مورد استفاده قرار بگیرد. تکنولوژی واقعیت مجازی می‌تواند محیطی امن و کنترل شده را برای بیماران ایجاد کند تا بتوانند در آن با آنچه آنها را می‌ترساند، مواجه شوند. براساس مطالعه‌ای که در یک نشریه روانشناسی آمریکایی منتشر شده، این نوع از درمان به وسیله واقعیت مجازی به خوبی درمان با داروها موثر و مفید است.

منبع: واقعیت مجازی