جادوی دیجیتال این روزها همه‌ی چشم‌ها را محصور خود کرده است. پیشرفت فناوری در عصر حاضر به حدی است که حضور آن در همه‌ی وجوه زندگی را نمی‌توان انکار کرد. اما آیا این کار به نفع ما تمام شده است یا ضرر ما؟
حتما تا به‌حال تجربه‌ی این را داشته‌اید که فقط برای چک کردن آخرین بروزرسانی‌ها و یا بررسی پیام‌هایتان به فیسبوک رفته‌اید، اما بعد از مدتی متوجه شدید که بعد از چند ساعت هنوز در فیسبوک هستید. چه چیزی ما را به چنین کاری ترغیب می‌کند؟ دکتر Hallowell روانپزشک و متخصص در اعتیاد به فناوری، دلیل چنین چیزی را مربوط به “ضربه دوپامین” می‌داند که ما هنگام مشاهده‌ی پیام‌ها، ویدیوها، و شبکه‌های اجتماعی آن را دریافت می‌کنیم. دوپامین یک هورمون مغزی است که به ما توانایی و انرژی بیشتری می‌بخشد و کمبود آن باعث خستگی و بی حوصلگی در افراد می‌شود. همین عامل سپس به عنوان یک عامل تقویتی مثبت و پایدار عمل می‌کند و باعث می‌شود ما مکررا آن را دوباره دریافت کنیم.
دکتر Hallowell فناوری را به غذا تشبیه می‌کند که برخلاف مواد اعتیادآور دیگر (مانند الکل، قماربازی، دارو و غیره) پرهیز کردن از آن غیرممکن است. در واقع فناوری همانند غذا همه‌جا وجود دارد. چیزی که حتی امروزه برای زنده ماندن و حفظ بقاء، ممکن است به آن احتیاج داشته باشیم. دکتر دیوید بروکس (David Brooks) یکی دیگر از متخصصان در این زمینه، در مقاله‌ای درباره‌ی نقش فناوری در آینده جامعه‌ی ما می‌گوید: «ما به کامپیوتر و تلفن نیاز داریم، در عین حال خواهان این هستیم که حضور بیشتری در زندگی داشته باشیم». سوال مهمی که باید پاسخگوی آن باشیم این است که اگر بخواهیم بطور کلی، اتکا به تکنولوژی در زندگی را کنار بگذاریم تا چه اندازه این کار شدنی است؟ و اینکه چگونه می‌توانیم ارتباط‌مان با این گجت‌ها را تغییر دهیم؟
اگر فردی بخواهد وابستگی به مواد مخدر را کنار بگذارد باید هم تنبیه بدنی و تنبیه روانی را تحمل کند؛ تنبیه بدنی همان دردی است که فرد بلافاصله بعد از شروع ترک مواد مخدر، که به اصطلاح سم‌زدایی می‌گویند باید تحمل کند؛ تنبیه روانی هم همان به‌خاطر آوردن لذتی است هنگام مصرف مواد تجربه کرده و فرد را وسوسه می‌کند تا دوباره آن را تجربه کند. گرچه در اعتیاد به تلفن، تنبیه بدنی وجود ندارد، اما تنبیه روانی کماکان بعد از کنار گذاشتن تلفن گریبان‌گیر شما خواهد بود.
دکتر کیمبرلی یانگ (kimberly Young) روانشناس و مدیر مرکز مطالعات اعتیاد به اینترنت در این‌باره می‌گوید که در حالی که مشکل ارتباط با اینترنت و تکنولوژی شبیه به وابستگی به الکل و یا سو‌ءاستفاده از آن است، اما نمی‌توانیم این دو را دو قطب مخالف هم دانست. مهمترین چیزی که باید بر آن تمرکز کرد، اثرات و علایم ناشی از ارتباط فردی با اینترنت است. وابستگی بیش از حد ما به تلفن همراه و سایر ابزارها، بر توانایی ما برای بودن در دیگر عرصه‌های زندگی‌مان تاثیر می‌گذارد. او به دیگران توصیه می‌کند که سعی کنند که خودشان استفاده از تکنولوژی را کنترل کنند نه اینکه تکنولوژی آنها را کنترل کند. این کار به شما در فهمیدن اینکه چگونه تلفن شما بر ارتباطات فردی، گذراندن وقت بیشتر با خانواده، بهره‌وری در محل کار و حتی میزان استرس تاثیر گذاشته، کمک بزرگی خواهد کرد.
از آنجا که کنار گذاشتن کامل فناوری در زندگی غیرممکن به نظر می‌رسد و در عین‌حال برای اینکه بتوانیم حضور موثرتری در زندگی و نه فضای مجازی داشته باشیم، دکتر یانگ چند روش را برای تلفیق این دو توصیه می‌کند. در ادامه‌ی مطلب به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم:
۱. قدرت تکنولوژی را دست کم نگیرید
قدرت فناوری بسیار بیشتر از چیزی است که فکر می‌کنید. همانند یک تکه شیرینی خوشمزه و یا یک نوشیدنی دلچسب، تکنولوژی نیز قدرت بالایی در فریب دادن و جذب کردن شما به خودش دارد. در واقع فناوری قدرت این را دارد تا از حضور بیشتر شما در عرصه‌های دیگر زندگی جلوگیری کند. درک‌کردن چنین چیزی، می‌تواند به شما کمک کند تا گام‌هایی را برای تغییر دادن تعامل با این دستگاه‌ها انجام دهید.
۲. سعی کنید حد و مرزی خاص برای استفاده از گجت‌هایتان معین کنید
تغییر عادت سخت است، اما غیرممکن نیست؛ اگر واقعا نیاز به تغییر در خودتان احساس می‌کنید باید سعی کنید بر روی آن بیشتر کار کنید. معین‌کردن و حفظ کردن زمان‌هایی بدون تکنولوژی در روال عادی زندگی روزمره، خود می‌تواند یکی از این تغییرها باشد.
۳. یک برنامه‌ی زمان‌بندی شده برای وقت آزاد خود بچینید
افرادی که وابستگی شدیدی به تلفن و اینترنت دارند عاجزانه به دنبال زمانی برای دسترسی به آن هستند. در واقع آنها کل زمان آزادی را که در اختیار دارند به صورت تمام و کمال در اختیار گجت‌ها می‌گذارند. اگر می‌دانید که وقت آزادی پیش رو دارید سعی کنید آن را به دور از تلفن و با انجام این کارهایی که قبلا کمتر انجام می‌دادید و یا اصلا انجام نداده‌اید مانند ترتیب ملاقات با دوستان قدیمی ،دیدار دوباره با اعضای خانواده و یا خواندن یک کتاب خوب پرکنید.
۴. تعیین یک مقررات خاص
اگر با دوستان‌تان قصد رفتن به بیرون و خوردن ناهار یا شام را دارید برای اینکه گوشی‌های مزاحم، این باهم بودن شما را خراب نکنند یک قانون مشخص برای استفاده از آن معین کنید. از آنجا که داشتن قانون بدون تنبیهی برای سرپیچی از آن هیچ مزیتی ندارد، یک مجازات را هم برای آن اعمال کنید. برای مثال می‌توانید مقررات را به این شکل وضع کنید که اولین نفری که از گوشی‌اش استفاده کند باید هزینه‌ی ناهار را پرداخت کند.
۵. از آلارم گوشی خلاقانه‌تر استفاده کنید
اگر می‌خواهید که فقط به پیامک‌ها و تماس‌های ضروری پاسخ دهید می‌توانید از آلارم‌های مختلف برای آنها استفاده کنید و بقیه‌ی تماس‌ها را بر روی بی‌صدا و یا آلارم دیگر که نمی‌خواهید به آنها پاسخ دهید بگذارید. با قابلیت شخصی‌سازی که در گوشی‌های هوشمند تعبیه شده است، انجام چنین کاری بسیار راحت است.
۶. مدتی را از تکنولوژی مرخصی بگیرید
برای این کار، یک روز، یک آخر هفته و یا حتی یک هفته قید گوشی را بزنید. این کار همانند ریست کردن گوشی، به شما فرصت تازه‌ای برای بازسازی دوباره خود و مقایسه‌ی این دو نوع زندگی را به می‌دهد.
۸. از یک ساعت مچی واقعی استفاده کنید
گاهی اوقات استفاده از تلفن برای اطلاع از زمان، بهانه‌ی لازم برای دوباره بررسی کردن گوشی را به ما می‌دهد. وقتی این کار را انجام دادیم دوباره وسوسه‌ی چک کردن فیسبوک و یا بازکردن یک برنامه دیگر به ما دست می‌دهد.
۹. از یک متخصص حرفه‌ای در زمینه‌ی درمان شناختی-رفتاری کمک بگیرید
در نهایت اگر علی‌رغم انجام دادن لیست بالا بازهم نیاز به کمک داشتید، برخی از متخصصین روانشناسی که دانش تجربی کافی برای درمان شناختی-رفتاری دارند می‌تواند کمک حال خوبی برای شما باشد.
انجام چنین کارهایی فقط برای افرادی ممکن است که انگیزه‌ی کافی برای تغییر و نیاز واقعی برای اصلاح رفتار استفاده از تکنولوژی احساس کنند. تغییر عادت، چیزی نیست که فقط با گفتن بتوان آن را تغییر داد، برای این کار نیاز به تمرین دارید. اگر می‌خواهید که برچسب «معتاد اینترنتی» را از روی خود بردارید همین الان وقت تغییر شما است.
